W ramach projektu „Współpraca – drogą do integracji”, realizowanego przez Międzynarodową Organizację do Spraw Migracji (IOM), we współpracy z Departamentem Polityki Migracyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, już w styczniu 2010 roku utworzono Krajową Platformę Współpracy na rzecz Integracji Migrantów.
Platforma ma służyć komunikacji i wymianie informacji oraz doświadczeń pomiędzy środowiskami migrantów a instytucjami państwa. Do tej pory w ramach Platformy przeprowadzono dziewięć spotkań – seminariów. Poruszane podczas nich tematy to: wizy i wjazd do Polski; legalizacja pobytu; integracja na rynku pracy; dyskryminacja; dostęp do oświaty; dostęp do ochrony zdrowia; ustawa o cudzoziemcach; polityka migracyjna; udział migrantów w życiu społecznym.
Ostatnie z dotychczasowych spotkań, które odbyło się w czerwcu, było poświęcone, między innymi, takim problemom, jak rola imigrantów w formowaniu i realizacji polityki na szczeblu centralnym i lokalnym, ich udziałowi w życiu lokalnych wspólnot, roli środków masowego przekazu w ukazywaniu tych procesów. Spotkanie platformy otworzyło wystąpienie dyrektor IOM w Warszawie Anny Rostockiej. Wyznaczyła ona główny problem dyskusji – omówienie czynników, które przeszkadzają migrantom w braniu aktywnego udziału w życiu społecznym Polski, a jednocześnie ukazanie sposobów polepszenia tej sytuacji.
W drugiej części spotkania, jego uczestnicy zapoznali się z prezentacją Pauliny Babis z Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej. Przedstawiła ona przykłady z różnych krajów Unii Europejskiej dotyczące zachęcania migrantów do udziału w życiu lokalnych społeczności, między innymi, utworzenia komitetów konsultacyjnych na szczeblu centralnym oraz w regionach z udziałem przedstawicieli środowisk imigrantów, nadania im praw wyborczych (przede wszystkim w wyborach lokalnych i regionalnych). Szczególną uwagę zwrócono na zasady przyjęte już w 2004 roku przez Radę Unii Europejskiej, które rekomendują udział imigrantów w demokratycznych procesach, formowanie praktyk i działań integracyjnych , szczególnie na szczeblu lokalnym, co przyspiesza ich integrację. W odniesieniu do powyższych standardów, postawa tych urzędników administracji w Polsce, którzy restrykcyjne i nieelastyczne podejście do spraw cudzoziemców tłumaczą wymogami unijnymi, wskazuje, iż są oni niekompetentni i nie znają rzeczywistych rekomendacji Unii Europejskiej.
Podczas dyskusji przewodnicząca Fundacji „Nasz Wybór” Myrosława Keryk podkreśliła, iż większość migrantów w Polsce pracuje i płaci podatki, a w związku z tym powinni mieć prawo i możliwość wpływać na to, co się dzieje w ich otoczeniu.
Zaangażowanie Ukraińców i ich potencjał w tej dziedzinie można prześledzić na przykładzie udziału w głosowaniach w tak zwanych zagranicznych okręgach wyborczych, organizowanych w ambasadzie i konsulatach. Warto dodać, że taka aktywność przejawia się także w społecznych inicjatywach, a ostatnio jedna z nich wspierała przyjęcie ustawy o abolicji.
Podczas dyskusji przedstawiciel MSWiA złożył propozycję utworzenia centralnego przedstawicielstwa do spraw imigrantów i wprowadzenia odpowiednich przepisów prawnych, na podstawie których jego funkcjonowanie byłoby obowiązkowe. O swojej współpracy z organami samorządowymi Żyrardowa opowiedziała przewodnicząca Fundacji Ternopilskiej Maria Jakubowycz. W pracy jej fundacji nierozwiązywalnym problemem było wynajęcie lokalu na statutową działalność. W tym celu spróbowała umówić się na spotkanie z prezydentem miasta. Rezultat przewyższył wszelkie oczekiwania. Zaproponowano jej pomieszczenie w Miejskiej Bibliotece, podpisano umowę o współpracy i utworzeniu „Klubu Czytelnika” z książkami w języku ukraińskim oraz otwarto punkt konsultacyjny, w którym przeprowadzono już cztery spotkania. Maria Jakubowycz podkreśliła: – „Jedyne czego nam potrzeba, to życzliwość i zainteresowanie samych urzędników, a do tego nie trzeba żadnych dodatkowych ustaw, ani pieniędzy”.
Zdaniem o. Piotra Kuszki (Ukraińska Greckokatolicka Cerkiew o.o. Bazylianie OSBM), czynnikiem sprzyjającym integracji imigrantów z lokalną społecznością jest udział w życiu parafialnym. Już samo uczestnictwo w Liturgii sprzyja powstaniu poczucia wspólnoty, a oprócz tego, daje możliwość spotkania, rozmowy w przycerkiewnej świetlicy i wymiany doświadczeń. Dzięki zarobkowym imigrantom świąteczne spotkania w parafii – przede wszystkim te bożonarodzeniowe i wielkanocne – ożywają, stają się bardziej uroczyste. Najbardziej integrują społeczność dzieci i młodzież: zarówno swą szczerością i bezpośredniością, jak i osobistym zaangażowaniem w różnych formach życia religijnej wspólnoty. W tej dziedzinie szczególnie pozytywnie wyróżniają się uczniowie i studenci, którzy przyjechali z Ukrainy.
Problem imigrantów z ciekawej perspektywy przedstawiła Nina Padun, przewodnicząca Fundacji „Perechrestja. Zatoka Gdańska”. W swym wystąpieniu zwróciła uwagę, na fakt, iż te same rzeczy mogą być inaczej traktowane przez miejscowych, a inaczej przez przyjezdnych. Prowadzi to, albo do niepotrzebnych konfliktów, albo na odwrót – coraz wyżej rośnie mur niezrozumienia i wyobcowania. Dlatego, do lepszego porozumienia różnych grup potrzebna jest pomoc międzykulturowego mediatora.
W końcowej części roboczego spotkania zaprezentowano przykład działalności lubelskiego Centrum Wolontariatu. Jego przedstawiciel Wojciech Wciseł opowiedział o realizowanej przez jego organizację społecznej kampanii informacyjnej „Bo byłem przybyszem…”, która spotkała się z wyjątkowym zainteresowaniem, przede wszystkim, miejscowych mediów, a za ich pośrednictwem – wśród wszystkich mieszkańców i gości Lublina. Poznanie różnych kultur i religii pozwala lepiej zrozumieć ich przedstawicieli, a w tym wypadku migrantów. W ten sposób ułatwia im adaptację w nowym środowisku, a jednocześnie wzbogaca tych, którzy przyjmuję u siebie gości. Kampania odniosła sukces dzięki cudzoziemcom o ciekawych i wyrazistych osobowościach, którzy uczestniczyli w jej realizacji.
Na zakończenie specjalista z dziedziny PR Marcin Ochmański zachęcał zebranych do kontaktów z dziennikarzami, wzbudzania ich zainteresowania swoimi pomysłami, ponieważ regularna i systematyczna współpraca przyniesie w efekcie pozytywne rezultaty. Seminarium w pewnym stopniu podsumowało dotychczasową działalność Platformy jako całości oraz poszczególnych organizacji z osobna. Jej zadaniem było zwiększenie udziału organizacji migranckich w życiu społeczeństwa obywatelskiego. Platforma sprzyja temu, by migranci odczuli swą własną część odpowiedzialności oraz poczuli się równoprawnymi członkami społeczności.
Wiktoria Grądzka