Aby zmienić system polityczny na Ukrainie nie wystarczą zmiany w prawodawstwie – potrzebna jest polityczna wola. Nie należy spodziewać się, że przedstawiciele „starej” politycznej elity będą zainteresowani w systemowych zmianach i gotowi na radykalne reformy. Do wprowadzenia realnych zmian oraz przeprowadzenia udanych reform Ukraina potrzebuje nowych polityków – nie koniecznie w znaczeniu „młodych”, a bardziej polityków myślących po nowemu, niezależnych w swych działaniach. Na Ukrainie obecność młodych w polityce nie zawsze oznaczała nową jakość, dlatego społeczeństwo zaczęło pokładać nadzieję w cudzoziemcach, którzy często mają inną polityczną mentalność i nie są związani z wpływowymi ukraińskimi politycznymi klanami, a właśnie te cechy pozwalają politykowi na bycie samodzielnym i zdecydowanym.
Nigdy wcześniej w historii Ukrainy nie było tak dużej liczby cudzoziemców na różnych szczeblach władzy, jak w ciągu ostatniego roku. Warto więc przyjrzeć się, kto z cudzoziemców otrzymała ukraiński paszport i włączył się do procesu reform.
W skład Rady Ministrów wchodzi obecnie trzech ministrów cudzoziemców, którzy w 2014 roku otrzymali ukraińskie obywatelstwo. Na czele jednego z kluczowych resortów – Ministerstwa Finansów stanęła Natalie Ann Jaresko – z pochodzenia Ukrainka, która w 1992 roku na zaproszenie Ambasady USA w Ukrainie przyjechała do Kijowa i do 1995 roku pełniła obowiązki szefowej wydziału ekonomicznego ambasady. Do Stanów już nie wróciła i pozostała w stolicy Ukrainy, gdzie w latach 1995 – 2001 zajmowała stanowisko regionalnego dyrektora oraz wiceprezesa zarządzającego Western NIS Enterprise Fund – funduszu inwestycyjnego, którego początkowy kapitał przyznał rząd Stanów Zjednoczonych. W latach 2011 – 2014 pełniła obowiązki prezesa i głównego dyrektora wykonawczego WNISEF. Natalia Jaresko była także jednym ze współzałożycieli i generalnym dyrektorem wykonawczym „Horizon Capital” – funduszu inwestycyjnego. Pół roku pracy Natalii Jaresko na stanowisku ministra finansów napawa optymizmem. Do jej sukcesów można zaliczyć otrzymanie od Międzynarodowego Funduszu Walutowego kredytu. Warto podkreślić, że nie tak łatwo otrzymać kredyt od MFW dla państwa, które jest w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej i politycznej.
Niełatwe zadanie – zarządzania Ministerstwem Rozwoju Gospodarczego i Handlu otrzymała litewski biznesmen Aivaras Abromoviczius. Karierę zawodową rozpoczynał w największym banku krajów bałtyckich „Hansabank”, gdzie, między innymi, pełnił funkcję dyrektora departamentu rynku akcji. Zanim został powołany na posadę ministra był pracownikiem szwedzkiej kompanii „East Capital”. W latach 2005 – 2008 mieszkał w Moskwie, gdzie pracował w rosyjskim biurze „East Capital”, a w 2008 roku stanął na czele kijowskiego biura i przeprowadził się do stolicy Ukrainy. Żona Abromavicziusa Kateryna Rybaczenko jest generalnym dyrektorem firmy „Agro Region” (spółka córka „East Capital”). Minister Abromaviczius zasłynął chyba najbardziej z rewolucyjnej dla Ukrainy wypowiedzi o możliwość likwidacji ministerstwa i przekazaniu jego funkcji innym organom władzy. Ministrowi udało się zmniejszyć zatrudnienie w resorcie, co przyniosło oszczędności w budżecie państwa.
Na czele Ministerstwa Ochrony Zdrowia stanął Gruzin Aleksandre Kwitaszwili. Ten resort swego czasu określano jako najbardziej skorumpowany w Ukrainie. Kwitaszwilemu postawiono trudne zadania: reformę systemu ochrony zdrowia oraz likwidację korupcyjnych schematów w ministerstwie. W latach 2008-2010 Kwitaszwili był ministrem ochrony zdrowia, pracy i opieki społecznej Gruzji oraz jednym z autorów gruzińskich reform. W latach 2010-2013 Kwitaszwili był rektorem Państwowego Uniwersytetu w Tbilisi. Posiada doświadczenie pracy w sektorze pozarządowym w Gruzji oraz USA, szczególnie w sferze, związanej z ochroną zdrowia. O ile reforma służb mundurowych, którą przeprowadzono w Gruzji, w czasie prezydentury Michaela Saakaszwili, stała się pewnym wzorem do naśladowania, to reformatorskie działania Kwitaszwilego w dziedzinie ochrony zdrowia były czasami krytykowane przez kolegów z jego partii. Jak na razie, po pół roku pracy ministra Kwitaszwili, w dziedzinie ochrony zdrowia na Ukrainie nie doszło do znaczących zmian. Może to doprowadzić do szybszej dymisji Kwitaszwilego.
Odnowa ukraińskiej władzy z udziałem cudzoziemców odbywa się także na innych stanowiskach. Największy udział w tym procesie mają Gruzini z otoczenia byłego prezydenta Michaela Saakaszwilego. Są to: wiceminister sprawiedliwości Gija Gecadze, pierwszy zastępca ministra spraw wewnętrznych Kateryna Zguladze-Glucksman, zastępca prokuratora generalnego Dawid Sakwarelidze, szef odeskiej milicji Giorgi Lortkipanidze i gubernator obwodu odeskiego Michael Saakaszwili. Na Ukrainie mówiono wiele o sukcesie gruzińskich reform i o przyjacielskich relacjach Poroszenki i Saakaszwilego. Miało to z pewnością kluczowy wpływ przy podejmowaniu decyzji personalnych.
Z oświadczenia ministra Abramovicziusa wynika, że obecnie w strukturach ukraińskiej władzy pracuje ponad 140 doradców z krajów Unii Europejskiej, Stanów Zjednoczonych oraz innych państw. Wśród nich są tak znane osoby jak byli premierzy Słowacji i Litwy – Mikuláš Dzurinda i Andrius Kubilius. Przez pewien czas doradcą w Ministerstwie Gospodarki była Estonka Jaanika Merilo, która obecnie pracuje jako ekspert w Państwowej Agencji do Spraw Elektronicznej Administracji i jest społecznym doradcą mera Lwowa Andrija Sadowego.
Chociaż przyjście cudzoziemców do ukraińskiej władzy nie jest panaceum, ich obecność może pozytywnie wpłynąć na rozpoczęcie procesu wprowadzania nowej jakości w naszej polityce i narodzenia nowej politycznej elity w Ukrainie.
Olga POPOWYCZ