Poprzednie wybory do Rady Najwyższej Ukrainy odbyły się w październiku 2012 roku. Z powodu tego, iż w lipcu w ukraińskim parlamencie rozpadła się rządząca koalicja, a nowej, w przewidzianym Konstytucją terminie nie stworzono, prezydent Petro Poroszenko ogłosił przeprowadzenie wyborów 26 października 2014 roku.
Pomimo faktu, iż po kampanii 2012 roku międzynarodowe misje obserwatorów oraz Komisja Wenecka miały zastrzeżenia co do ukraińskiego prawa wyborczego, w ostatnich dwóch latach nie doszło w nim do istotnych zmian. Ukraińcy nadal będą wybierać deputowanych zgodnie z mieszanym systemem: połowę z list partyjnych, drugą z list większościowych. Obywatele Ukrainy, biorąc udział w wyborach poza granicami Ukrainy mogą oddać swój głos na partyjne listy. W 2014 roku do Rady Najwyższej startuje 29 partii, próg wyborczy to jak poprzednio – 5%.
Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej mogą głosować obywatele Ukrainy, którzy są w ewidencji konsulatu lub w odpowiednim terminie (do 20 października włącznie) złożyli wnioski o wniesienie swych danych do spisu wyborców w konkretnej komisji, czyli tymczasowo zmienili swój adres wyborczy w Państwowym Rejestrze Wyborców.
Głosowanie odbywać się będzie w czterech komisjach wyborczych, utworzonych przy konsulatach Ukrainy w Polsce: przy Ambasadzie Ukrainy w Warszawie, Generalnych Konsulatach Ukrainy w Lublinie, Krakowie i Gdańsku. Informację o granicach okręgów konsularnych można otrzymać w konsulatach oraz znaleźć na ich stronach internetowych.
Obywatele Ukrainy, którzy są w ewidencji konsulatu lub znajdą się na niej do 20 października, automatycznie trafią na listę wyborców odpowiedniej zagranicznej komisji wyborczej. Aby trafić do tymczasowej konsularnej ewidencji należy przedłożyć: paszport z ważną polską wizą lub kartą pobytu, dwie kserokopie pierwszej strony paszportu oraz dwie kserokopie karty pobytu, dwa zdjęcia, wypełniony wniosek, kartę ewidencyjną, a także dokument potwierdzający fakt zamieszkania wnioskodawcy na terytorium Polski (dokładniej o tym – poniżej). Należy zwrócić uwagę na to, że dokumenty, które przyznają prawo pobytu w Polsce muszą być ważne przynajmniej jeszcze przez trzy miesiące od dnia złożenia wniosku do konsularnej ewidencji. Dokładniejszą informację o ewidencji można znaleźć na stronie internetowej Ambasady Ukrainy w RP http://poland.mfa.gov.ua/ua/consular-affairs/services/accounting.
Ukraińcy, którzy nie znaleźli się w ewidencji konsulatu, aby zagłosować za granicą muszą sami zmienić swój adres w Państwowym Rejestrze Wyborców. Początkowy adres obywateli Ukrainy w Rejestrze zbiega się z danymi rejestracji na Ukrainie. Jeśli obywatel Ukrainy nie mieszka w Polsce, ale planuje tu pobyt 26 października, wówczas przed wyjazdem może złożyć wniosek o tymczasową zmianę adresu wyborczego do organu prowadzącego Państwowy Rejestr na Ukrainie, zgodnie z miejscem rejestracji. Do takiego wniosku należy dołączyć kopię paszportu, a także dokument, który potwierdza fakt pobytu za granicą w dniu głosowania: bilet na pociąg lub samolot, rezerwacja hotelu i inne.
W przypadku gdy obywatel Ukrainy już przebywa w Polsce i planuje pozostać do dnia głosowania, powinien złożyć wniosek do jednego ze wspominanych konsulatów lub po zatwierdzeniu składu okręgowych komisji wyborczych – do jednej z czterech komisji, działających przy konsulatach. Do wniosku dołącza się dokument, który potwierdza fakt rejestracji czy pobytu obywatela Ukrainy za granicą pod pewnym adresem pocztowym. Może to być karta pobytu, meldunek lub w przypadku studentów – dokument z uczelni, który potwierdza zamieszkanie w akademiku. Może to być także umowa o wynajmie mieszkania lub umowa o pracę, w której jest wskazany adres pracownika na terytorium RP (umowa o pracę bez wskazania adresu nie wystarczy). Dokumentem potwierdzającym może być także wydane w Polsce prawo jazdy, w którym, w odróżnieniu od ukraińskiego jest wskazany adres. Wyborca musi okazać oryginalne dokumenty i zostawić kopię w celu dalszego przedstawienia do Centralnej Komisji Wyborczej. Nie ma potrzeby tłumaczenia ich na język ukraiński.
Wszystkie wspomniane dokumenty muszą być ważne w dniu złożenia wniosku oraz w dniu głosowania. Niestety, obywatele Ukrainy, którzy przebywają za granicą bez odpowiednich dokumentów (nielegalnie) nie mogą brać udziału w głosowaniu poza granicami Ukrainy.
Aby sprawdzić, czy dane zostały dodane do spisu wyborców w konkretnej zagranicznej wyborczej komisji, należy wejść na stronę internetową Państwowego Rejestru Wyborców. W tym serwisie jest zakładka „Osobisty gabinet wyborcy” – www.drv.gov.ua/apex/f?p=111:200. Po rejestracji można sprawdzić swój adres wyborczy, czy został on tymczasowo zmieniony zgodnie z wnioskiem wyborcy. Można także zadzwonić do obwodowej komisji wyborczej.
Aby 26 października otrzymać do rąk karty do głosowania wyborca powinien okazać komisji paszport obywatela Ukrainy, ważny w dniu głosowania, w tym także – prolongowany. Paszport z zakończonym terminem ważności nie może być podstawą do potwierdzenia danych personalnych wyborcy.
O tym, że procedura głosowania za granicą jest nieco skomplikowana mówiło się już po przedterminowych wyborach prezydenckich, w maju 2014 roku. Jak pokazała praktyka, problematyczną kwestią dla Ukraińców jest okazanie dokumentów, potwierdzających ich adres zamieszkania w Polsce. Ukraińcy za granicą zgłaszali pomysły, jak można uprościć te wymogi, jednak jak dotychczas nie wniesiono zmian do prawa. O tym aspekcie głosowania pytałam zastępcę przewodniczącego Centralnej Komisji Wyborczej Andrija Magerę. Odpowiedział, że do CKW wpływały uwagi i skargi dotyczące wyborczego procesu za granicą. Komisja przekazała swe rekomendacje do Rady Najwyższej – twórcą prawa w Ukrainie jest parlament i to on określa porządek procesu wyborczego. Żadna z tych rekomendacji nie była uwzględniona, ale CKW planuje powrócić do tej kwestii po przedterminowych wyborach parlamentarnych.
Mieszkańcy Warszawy i Mazowsza w październiku mogli wziąć udział w informacyjnych spotkaniach ten temat procedur głosowania za granicą. 12 października takie spotkanie odbyło się po nabożeństwie o 13:00, w cerkwi Ojców Bazylianów przy ulicy Miodowej. 14 października o 19:00 w lokalu „Ukraiński Świat”, na ul. Nowy Świat 63. W tym samym miejscu spotkanie odbyło się w niedzielę 19 października o 14:00.
Olena BABAKOWA