Staż ubezpieczeniowy? Kupuję! Reforma emerytalna w Ukrainie – Nasz Wybir – Portal dla Ukraińców w Polsce

Staż ubezpieczeniowy? Kupuję! Reforma emerytalna w Ukrainie

10 lutego 2018
Staż ubezpieczeniowy? Kupuję! Reforma emerytalna w Ukrainie

Do oddziałów Funduszu Emerytalnego Ukrainy telefonują zaskoczeni emeryci z pytaniem, czy aby nie przez pomyłkę naliczane są im dosyć duże świadczenia. Ministerstwo Polityki Społecznej na swej oficjalnej stronie chełpliwie publikuje nagrania takich rozmów z komentarzem: „Wreszcie otrzymali emeryturę, która odpowiada ich wieloletniej ciężkiej pracy. Jeśli przemiany mają oblicze, to są nim ich głosy i emocje”. W Ukrainie nabiera tempa reforma emerytalna.  

UWSPÓŁCZEŚNIENIE

„Uwspółcześnienie” – tak określa się podwyższenie emerytury dla znacznej liczby emerytów. Przy obliczaniu wypłat będzie obecnie brana pod uwagę średnia pensja, która w 2017 roku wynosi 3764,4 hrywien. Do tej pory wielu ukraińskich emerytów otrzymywało emerytury, które obliczano na podstawie średniej wypłaty z 2007 roku, czyli 1197 hrywien. Oprócz  tego, świadczenia będą rosnąć także  dzięki zwiększeniu kwoty minimalnej emerytury, która wzrosła, co prawda, jedynie o 140 hrywien.    

Zdaniem premiera Wołodymyra Grojsmana dla 1,3 mln emerytów świadczenia zwiększą się o 200 hrywien, dla 1,2 mln – na kwotę od 200 do 500 hrywien, a dla 1,1 mln – o ponad jeden tysiąc hrywien.

WIEK I STAŻ UBEZPIECZENIOWY

Zgodnie z Ustawą „O wniesieniu zmian do niektórych aktów prawnych odnośnie podwyższenia emerytury”, który wszedł w życie 11 października 2017 roku, minimalny staż emerytalny każdego roku będzie zwiększał się o jeden rok, póki nie wyniesie 35 lat w 2028 roku. W wyniku tego, od 2018 roku, do przejścia na emeryturę w wieku lat 60 trzeba będzie mieć 25 lat stażu (obecnie 15 lat). Przejść na emeryturę można będzie w wieku lat 63 jeśli staż będzie wynosił mniej niż 25, a więcej niż 25 lat. osoby, które nie mają odpowiedniego stażu, mogą otrzymać pomoc socjalną (minimalną emeryturę) od 65 roku życia.  

Staż ubezpieczeniowy to nie staż pracy, podkreślają fachowcy. Jeśli wcześniej głównym dokumentem była książka pracy z potwierdzeniem miejsca pracy, w oparciu o którą obliczało się, ile dana osoba przepracowała i naliczano emeryturę, to na początku 2000. Fundusz Emerytalny wprowadził elektroniczną dokumentację odnośnie płacy, którą otrzymuje obywatel oraz składek, które wpłaca za niego pracodawca lub robi to osobiście. Jeśli w danym miesiącu pracownik pracował, otrzymywał wypłatę, ale pracodawca z jakichś powodów nie opłacił za niego składki, miesiąc ten nie będzie wliczany do stażu ubezpieczeniowego.   

I odwrotnie – nawet jeśli nie pracujecie, ale przez cały rok opłacacie składki z wypłaty na minimalnym poziomie, który odpowiada minimalnej pensji, wówczas będziecie mieć pełny rok stażu ubezpieczeniowego.  

W myśl nowej reformy do obliczenia emerytury bierze się jedynie staż ubezpieczeniowy.

Oprócz tego, zgodnie z prawem, staż ubezpieczeniowy można dokupić. Wartość jednego roku stażu wynosi 17 tysięcy hrywien. Kupić można nie więcej niż 5 lat stażu.

WYSŁUGA LAT? NIE SŁYSZELIŚMY

Jeszcze jedna zmiana w prawie – zlikwidowano „emerytury specjalne”. Urzędnicy państwowi, sędziowie, prokuratorzy, pracownicy oświaty oraz pracownicy innych kategorii, którzy posiadali odrębne zasady przejścia na emeryturę, określane przez 15 różnych przepisów, stracą prawo do przechodzenia na emeryturę „za wysługę lat”, a ich emerytury będą naliczane zgodnie z powszechnie obowiązującymi zasadami.  

Odrębne zasady mają dotyczyć jedynie żołnierzy oraz kategorii osób, które pracują w  szkodliwych dla zdrowia warunkach.  Będą one określane w odrębnych ustawach.

Komentarz ekspertki

Łarysa Antoszczuk, adwokat, kierowniczka praktyki do spraw rozwiązywania sporów podatkowych KPMG Ukraina

Za nami pierwsze kroki oczekiwanej reformy emerytalnej. Czy są udane, czy nie – pokaże czas. Póki co, zrozumiałe, że ustawą „O wniesieniu zmian do niektórych aktów prawnych odnośnie podwyższenia emerytury” odstąpiono od całej serii zasad, do których się przyzwyczailiśmy. Chodzi tu o naliczanie stażu ubezpieczeniowego do przejścia na emeryturę, zasady określania minimalnej emerytury, zastosowania indeksacji, rozmiarów emerytury oraz szeregu innych kwestii.

Dalej ma być jeszcze ciekawiej. Następny etap przewiduje wprowadzenie kapitałowego systemu emerytalnego.

Na dzień dzisiejszy nie ma nawet projektu odpowiednich zmian – rząd dopiero wziął się za opracowanie karty drogowej.  

Nie zważając na tempo przygotowań drugiego etapu, już dziś można obserwować następstwa pierwszego. Jakie są efekty?

Zmiany są ciekawe. Jeśli przeanalizować najciekawsze, to należy przede wszystkim powiedzieć o nowych zasadach przechodzenia na emeryturę. Od 2018 roku, aby otrzymać zaszczytny status emeryta, po osiągnięciu 60 lat dana osoba musi udowodnić dwudziestopięcioletni staż ubezpieczeniowy. A już od 2028 roku pretendent musi udowodnić, że posiada co najmniej 35 lat stażu ubezpieczeniowego.  

Ciekawe, że do stażu ubezpieczeniowego wliczany jest także okres działalności gospodarczej według uproszczonego systemu opodatkowania w okresie od 1 stycznia 1998 roku do 31 grudnia 2000 roku. Jednak, pod warunkiem przedstawienia zaświadczenia o zarejestrowaniu prywatnego przedsiębiorstwa. Natomiast przedsiębiorcy, którzy prowadzili samodzielną działalność gospodarczą od 1 stycznia 2001 roku do 31 grudnia 2017 roku, mają prawo do wliczenia okresu działalności gospodarczej jako części stażu pracy, jedynie, gdy w tym okresie płacone były składki ubezpieczeniowe.

Dodatkowo, ustawodawcy przystali na stworzenie możliwości „dokupienia” stażu ubezpieczeniowego – w tym celu wystarczy spłacić składki ubezpieczeniowe. Stawką jest oczywiście powrót osób pracujących za granicą, którzy w ostatnich 15 -20 latach nie pracowali w Ukrainie, a także nie deklarowali kwot, które zarabiali za granicą.    

Wydaje się, że zapis o likwidacji od 1 stycznia 2018 roku specjalnych emerytur dla funkcjonariuszy, prokuratorów, deputowanych, naukowców i lekarzy oraz dyplomatów był przyjęty dla zmniejszenia efektu gorzkiej pigułki zwiększenia wieku emerytalnego oraz wymogów stażu ubezpieczeniowego. Prawdopodobnie, taki sam cel miało wprowadzenie automatycznej indeksacji emerytur od 2021 roku i likwidacja opodatkowania emerytur dla pracujących emerytów już od 1 października tego roku.     

Państwo zobowiązało się, że w 2028 roku przyzna emeryturę, niezależnie od wieku, wszystkim, którzy mają 40 – letni staż ubezpieczeniowy i więcej lat kalendarzowych. Jest to dosyć wątpliwa „poprawa”, zważając, że zacząwszy pracować w wieku lat 20 i pracując zawsze legalnie, opłacając składki ubezpieczeniowe, można wypracować 40-letni staż dopiero po osiągnięciu 60 lat. A po 60-tce i tak przyznawana jest emerytura ze względu na wiek…

Nowe prawo mogą poprzeć pracownicy mediów, którym daje ono prawo na wcześniejszą emeryturę ze względu na wiek – nie wcześniej niż 5 lat do osiągnięcia przez mężczyzn 60 lat, a w przypadku kobiet 55 lat oraz posiadania stażu ubezpieczeniowego – w przypadku mężczyzn nie mniej niż 25 lat i 20 – w przypadku kobiet.  Przejście na taką  wcześniejszą emeryturę zgodnie z wiekiem będzie możliwe w przypadku doznania uszczerbku na zdrowiu lub kalectwa, odniesionych podczas wykonywania obowiązków służbowych, w miejscach szczególnych wydarzeń, przez dziennikarzy lub  osoby wykonujące podobną pracę.

Prawo przewiduje także szereg mniej znaczących zmian. Z tekstu dokumentu jasno wynika konieczność zaoszczędzenia środków budżetowych, które Fundusz Emerytalny notorycznie wybiera, do czego krytycznie odnosi się Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Tym nie mniej, fachowcy, którzy zbadali wskaźniki rezultatów pierwszego etapu reformy są niezadowoleni. Twierdzą, że nie rozwiązano systemowego problemu finansowania wydatków emerytalnych.  

Oksana KUZMENKO