Niedawno zakończyły się konsultacje społeczne w sprawie projektu nowelizacji prawa o cudzoziemcach, na którego szybkie przyjęcie liczy Piotr Cytrynowicz z Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Jego zdaniem, w „bezpiecznym, optymistycznym” wariancie nastąpi to we wrześniu 2013 roku, a nowe przepisy będą bardziej korzystne cudzoziemcom, którzy pracują i uczą się w Polsce lub zechcą zalegalizować swój pobyt.
Chociaż wrażenie robi wielkość zaproponowanego dokumentu – więcej niż 400 paragrafów, jednak najważniejsze są w nim nowe zapisy. Zdaniem Piotra Cytrynowicza, prawo uporządkowuje całą serię kwestii, w tym – zażaleń na łamanie przepisów przy różnych procedurach czy gromadzeniu danych biometrycznych, czemu dotychczas towarzyszyło wiele problemów. Jedną z najważniejszych nowinek będzie to, że cudzoziemiec „w jednym okienku oraz zgodnie jedną procedurą” załatwi zezwolenie na pobyt i podjęcie pracy. Obecnie, o pozwolenie na pracę może wystąpić jedynie pracodawca, który chce zatrudnić w Polsce cudzoziemca. Takie połączenie dokumentów pozwoli uniknąć sytuacji, gdy dana osoba ma nadal ważne zezwolenie na pracę, ale wygasło jej zezwolenie na pobyt. Oprócz tego, zezwolenie na pobyt tymczasowy w Polsce będzie wydawane nie na, jak do tej pory – dwa, lecz na trzy lata. Nowe przepisy umożliwią składanie wniosku o przedłużenie terminy pobytu, nie w ciągu 45 dni do wygaśnięcia ważności poprzedniego zezwolenia, lecz w dowolnym terminie podczas legalnego pobytu w Polsce. Zgodnie z projektem, w nagłych wypadkach cudzoziemcy nielegalnie przebywający w Polsce będą mogli skorzystać z darmowej pomocy medycznej, sfinansowanej z budżetu państwa. Chociaż kwestię tę miały regulować specjalne zapisy, ustalono jednak, że małoletnie dzieci otrzymują zezwolenie na pobyt automatycznie.
Inne rozwiązanie, na które zwraca uwagę Piotr Cytrynowicz to utworzenie systemu unieważniania wydanych dokumentów, co zezwoli na bardziej efektywną walkę z ich nielegalnym wykorzystywaniem. Oprócz tego, zgodnie z nowymi zapisami, cudzoziemiec będzie mógł przez jeden miesiąc przebywać na bezrobociu, nie tracąc wydanego wcześniej zezwolenia na zatrudnienie i pobyt. Nowością jest także przyśpieszenie procedury przyznawania zezwolenia na pobyt. Skrócono, z obecnych 30 do 15 dni, termin, w którym odpowiednie instytucje muszą udzielić informacji o tym, czy , na przykład, wjazd i pobyt cudzoziemca nie zagraża bezpieczeństwu i porządkowi społecznemu w państwie.
W znowelizowanym prawie wprowadzono zapisy o tym, że cudzoziemiec, który chce otrzymać zezwolenie na pobyt tymczasowy, nie ma obowiązku przedstawiania aktu własności posiadanej nieruchomości. Ma jedynie udowodnić, że w Polsce ma zagwarantowane miejsce zamieszkania. Planowane zmiany dotyczą także zaproszeń – cudzoziemiec może na ich podstawie przybyć do Polski na wyznaczony termin, ale nie będą w nich wskazane konkretne daty przybycia i wyjazdu.
Zaplanowano wprowadzenie wielu uproszczeń dla studentów. Na przykład, ci którzy studiują na pierwszym roku otrzymają zezwolenie na pobyt w Polsce na rok i trzy miesiące, a następnie na dwa lata. W projekcie ustawy przewidziano zmianę określenia „przymusowa deportacja z kraju” na „zobowiązanie do powrotu”. Zgodnie z nim, niechciany cudzoziemiec powinien opuścić Polskę w ciągu 14 dni. W takich przypadkach zakaz wjazdu do Polski będzie wynosić od sześciu miesięcy do pięciu lat. W projekcie zaplanowano zwiększenie sankcji dla polskich pracodawców, którzy zatrudniają nielegalnych migrantów.
Szereg organizacji społecznych wyraziło zastrzeżenia odnośnie projektu ustawy u cudzoziemcach, zwracając szczególnie uwagę na fakt, że polskie państwo nazbyt restrykcyjnie interpretuje dyrektywy Unii Europejskiej. Dla przykładu, przy składaniu wniosku o tzw. status rezydenta Wspólnoty Europejskiej, wnioskodawca musi udowodnić dostatecznie wysokie dochody z ostatnich pięciu lat, chociaż unijna dyrektywa tego nie wymaga i podkreśla termin pobytu, a nie dochody. Obecnie należy przedstawić dochody z trzech lat.
Z projektem ustawy można zapoznać się na stronie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Polski: www.bip.msw.gov.pl/portal/bip/242/21637
Grzegorz SPODAREK