We Wrocławiu odbyło się Forum Ukraińskich Migrantów  

Materiał ten jest dostępny również w języku ukraińskim

7 czerwca we Wrocławiu odbyło się Forum Ukraińskich Migrantów, zorganizowane przez Fundację “Ukraina” oraz działające przy niej CUKR (Ukraińskie Centrum  Kultury i Rozwoju).  Głównym celem wydarzenia było nawiązanie międzysektorowej współpracy oraz znalezienie nowych rozwiązań istniejących problemów.

Do wzięcia udziału w  Forum  zaproszono przedstawicieli instytucji państwowych, uczelni, biznesu oraz organizacji pozarządowych, wśród których była także Fundacja „Nasz Wybór”. Oprócz tego, głos w dyskusji mogli wziąć także sami migranci, którzy mieszkają na Dolnym Śląsku.

Forum  rozpoczęło krótkie powitanie oraz przedstawienie porządku obrad. Następnie uczestnicy zaczęli intensywną pracę w czterech grupach roboczych, które odpowiadały zainteresowaniom oraz kompetencjom uczestników.

Dyskusje koncentrowały się na temacie legalizacji, bezpieczeństwa, zatrudnienia oraz integracji. Ważne, że na samym początku dyskusji organizatorzy podkreślili, że chcieliby skoncentrować się nie na problemach lecz na ich rozwiązywaniu. Nie obeszło się jednak bez mapowania problemów, należało bowiem wyznaczyć wspólne punkty, na których opierałaby się dyskusja. Podczas pracy w grupach dyskutowano między innymi na następujące tematy:

Legalizacja pobytu

Za główny problem w kontekście legalizacji pobytu Ukraińców w Polsce uznano brak niezbędnej informacji.

Opracowano następujące rekomendacje:

• utworzenie Centrum Informacyjnego, do którego można byłoby się zwracać o udzielenie informacji w języku ojczystym (chodziło przede wszystkim o obecność takich centrów informacyjnych w instytucjach państwowych)
• stworzenie obsługi elektronicznej
• kampanie informacyjne (w Polsce i Ukrainie)
• powołanie stanowiska koordynatora do spraw Ukraińców przy wydziałach do spraw cudzoziemców
• integrowanie środowiska pracodawców wokół centrum informacyjnego z możliwością dalszej współpracy

Ważnym elementem, na który zwrócili uwagę uczestnicy grupy roboczej było efektywne wykorzystywanie potencjału Ukraińców, którzy mieszkają w Polsce: ekspertów, prawników, studentów uczelni, specjalistów z branży IT do tworzenia i rozpowszechniania materiału informacyjnego.

Bezpieczeństwo

Uczestnicy wyznaczyli dwie niebezpieczne sytuacje, w których może znaleźć się obywatel Ukrainy w Polsce: sytuacja ofiary i sytuacja osoby naruszającej prawo.

Zdaniem uczestników grupy, sytuacja ofiary jest związana przede wszystkim z istniejącymi stereotypami dotyczącymi Ukraińców oraz powodowanej przez nie agresji. W takich przypadkach, Ukrainiec, który stał się ofiarą przemocy (fizycznej lub moralnej) nie wie, jak się ma zachować: gdzie zgłosić uczynione przeciwko niemu naruszenie prawa, a nawet świadomie nie zgłasza incydentu na policję, obawiając się, aby jego nie nazwano winnym. Ryzyko znalezienia się w niewłaściwym miejscu w niewłaściwym czasie podwyższa także nieznajomość tzw. „mapy zagrożeń miasta”, a więc wszystkich niebezpiecznych dzielnic i miejsc, o których wiedzą miejscowi, ale nie domyślają się przyjezdni Ukraińcy. Kluczowym czynnikiem jest tu nieznajomość języka oraz możliwość obrony werbalnej.

W sytuację naruszającego prawo trafia cudzoziemiec, który przyjeżdża do Polski i nie orientuje się w tutejszych zasadach postępowania (regulowanych prawem lub ustanowionych przez lokalne wspólnoty). Ponownie, na pierwszy plan wychodzi brak odpowiedniej informacji. Rozwiązanie problemu grupa robocza widzi w uprzednim informowaniu cudzoziemców o:

• regulacjach ogólnokrajowych
• regulacjach lokalnych

Uczestnicy proponują następujące kanały informacyjne:

• ulotki
• infolinie
• broszury
• telewizja (kanały sportowe), radio
• filmy i kanał YouTube

Zatrudnienie

Tematy omawiane przez tę grupę roboczą w wielu aspektach przeplatały się z tym, o czym mówiła grupa „Legalizacja”. Podstawowym problemem, który podjęli uczestnicy grupy, był brak konkretnego miejsca (przede wszystkim lokalu), w którym można byłoby otrzymać nieodzowną informację w języku ukraińskim na temat zasad zatrudnienia. Mówiono o braku tego typu punktów informacyjnych nie tyko w Polsce, ale także w Ukrainie – przed wyjazdem za granicę. Omawiano także tematy poszukiwania pracy oraz współpracy z uczciwymi pracodawcami, a także trudności z procedurami administracyjnymi.

Uczestnicy grupy zaproponowali następujące rozwiązania:

Przed przyjazdem do Polski:

• drukowane lub elektroniczne profesjonalne słowniki
• pakiet informacyjny dla pracownika

W Polsce:

• dostępne wzorce ankiet i innych dokumentów
• bezpłatne kursy zawodowe z możliwością zatrudnienia
• agencje pośrednictwa pracy (bezpłatne i niezawodne)
• akcja „Złóż wcześniej zgłoszenie”, która ma motywować Ukraińców do legalizacji swego pobytu na podstawie umowy o zatrudnieniu, nie czekając do ostatniego dnia, aby uniknąć pomyłek.

Integracja

Jeśli przyjąć, że Polska to szklanka wody, to wcześniej Ukraińcy w Polsce byli łyżką cukru, którą bardzo łatwo rozmieszać (integrować). Im więcej cukru, tym trudniej go wymieszać, a dlatego należy zastosować nowe (inne) metody, które bardziej odpowiadałyby sytuacji.

Za główne problemy, grupa uznała brak informacji i komunikacji, co przyczynia się do przetwarzania ukraińskiego środowiska w getto.

Zaproponowano następujące rozwiązania problemu:

• utworzenie wspólnego systemu informacji między wszystkimi instytucjami, które pracują z migrantami (wysyłka i baza wydarzeń z tłumaczeniem na polski i ukraiński)
• bezpłatne kursy języka polskiego (dostosowane do potrzeb różnych grup docelowych – studenci, pracownicy fizyczni, specjaliści)
• różne formy nauczania języka (tandemy, kluby językowe)
• wyznaczenie i aktywizacja grup ze szczególnymi potrzebami (np. matki na urlopach macierzyńskich i wychowawczych), szczególnie dzięki radom dzielnic miasta
• zaangażowanie departamentów oświaty
• zaangażowanie pracodawców do tworzenia kursów językowych dla swych pracowników
• asystenci kulturowi, wolontariusze – mediatorzy, którzy pełniliby funkcję „pierwszej pomocy” i pomagali w trudnych sytuacjach Ukraińcom, którzy nie rozmawiają po polsku
• informacja w języku ukraińskim na dworcach

Należy podkreślić, że uczestnicy grupy zalecali, aby wprowadzenie jakichkolwiek zmian rozpocząć od wyznaczenia – kim są Ukraińcy, którzy mieszkają w Polsce? Zbadanie głównych grup ukraińskich migrantów, chociażby określenie ich przybliżonej liczby oraz najważniejszych potrzeb, po pierwsze, dałoby możliwość bardziej efektywnej pracy i rozwiązywania realnie istniejących potrzeb, a po drugie – likwidowałoby w świadomości przeciętnego Polaka zunifikowany obraz Ukraińca.

Oczywiście, w ciągu kilku godzin pracy nie udało się wypracować całej strategii działalności, ale każda grupa wyznaczyła najważniejsze zadania, które będą realizowane już w najbliższej przyszłości.

Warto podkreślić, że wiele z pomysłów, które przedstawiono na Forum, już od dawna jest realizowanych w Warszawie, szczególnie przez Fundację „Nasz Wybór”. Natomiast sytuacja w mniejszych miastach różni się kardynalnie i wymaga odpowiedniej strategii i współpracy między wszystkimi podmiotami, które pracują z migrantami.

Na zakończenie Forum odbył się panel dyskusyjny, na który zaproszono ekspertów, między innymi przedstawicieli konsulatów z Warszawy, Krakowa i Wrocławia. Każdy z uczestników panelu mógł odnieść się do prezentacji grup roboczych. Na szczególną uwagę zasługuje wypowiedź Switłany Krysy, która zwróciła uwagę na fakt, że bardzo często Ukraińcy, którzy przyjeżdżają do Polski, po prostu nie chcę korzystać z informacji, której udzielają im konsulaty i organizacje pozarządowe. Lenistwo i banalna niechęć do zagłębiania się w temat bardzo często stają się przyczyną problemów, z którymi te same osoby powracają, gdy z powodu niewiedzy wpadną w tarapaty. Pracując na co dzień z migrantami, szczególnie w punkcie konsultacyjnym, który działa w Ukraińskim Domu, nie możemy nie zgodzić się z panią Konsul. Z drugiej strony – czy ktoś skorzysta z informacji, czy nie – to już sprawa każdego z nas, ukraińskich migrantów w Polsce, ale fakt, że taka informacja ma być dostępna i docierać do jak najszerszego grona osób jest bezsprzeczny, a o to chodziło przede wszystkim organizatorom Forum.

Na koniec, chciałoby się napisać także kilka słów o miejscu, w którym odbywało się wydarzenie. CUKR (Ukraińskie Centrum Kultury i Rozwoju) to pierwsza tego typu instytucja we Wrocławiu, którą tworzą młodzi i zaangażowani ludzie. Niedawno otwarty CUKR znajduje się w samym centrum miasta, przy ulicy Ruskiej 46a i jest już miejscem dobrze znanym  ukraińskiej społeczności Wrocławia. Można tu nie tylko ciekawie spędzić czas na koncertach, wieczorach autorskich oraz spotkaniach tematycznych, ale także otrzymać wykwalifikowaną pomoc informacyjną i prawną.

Organizatorom Forum należy się podziękowanie za ich inicjatywę oraz chęć współpracy. Mamy nadzieję, że tematem następnego Forum będzie nie tylko międzysektorowa współpraca na terenie Wrocławia, a także ogólnopolska współpraca ukraińskich migranckich organizacji.

Julia LASZCZUK