Dokumenty z danymi biometrycznymi na Ukrainie – Nasz Wybir – Portal dla Ukraińców w Polsce

Dokumenty z danymi biometrycznymi na Ukrainie

28 lutego 2013
Dokumenty z danymi biometrycznymi na Ukrainie

W listopadzie ubiegłego roku prezydent Ukrainy podpisał ustawę „O Ujednoliconym Państwowym Rejestrze Demograficznym oraz dokumentach, które potwierdzają obywatelstwo Ukrainy, tożsamość osoby lub jej specjalny status”. Zgodnie z tym aktem, od 1 stycznia rozpoczyna się wprowadzanie do obiegu dokumentów, które zawierają elektroniczne nośniki z informacją biometryczną na temat ich posiadacza. Po co są potrzebne takie dokumenty, jak wyglądają, i co najważniejsze – jak można je otrzymać? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na postawione pytania.

Po pierwsze, zwracamy uwagę na to, że przyjęta ustawa nie zmusza obywateli Ukrainy do natychmiastowego wyrobienia dokumentów, zawierających dane biometryczne. Posiadanie takiego rodzaju dokumentu jest prawem, a nie obowiązkiem Ukraińców, ponieważ nadal pozostają aktualne przepisy prawa o dowodzie osobistym obywatela Ukrainy oraz paszporcie zagranicznym, które Rada Najwyższa przyjęła jeszcze w 1992 roku.

Nowe prawo przewiduje utworzenie Ujednoliconego Państwowego Rejestru Demograficznego, który będzie zawierał elektroniczną bazę danych o mieszkańcach Ukrainy oraz o wydanych im dokumentach. Do rejestru wpisane będą, w szczególności, takie informacje:

  • imię osoby;
  • datę urodzenia/śmierci;
  • miejsce urodzenia;
  • płeć;
  • datę umieszczenia informacji o osobie w rejestrze;
  • informacje o rodzicach (także adopcyjnych), opiekunach, osobach upoważnionych i innych przedstawicielach;
  • informacja o obywatelstwie lub jego braku, podstawie nabycia obywatelstwa Ukrainy;
  • rekwizyty dokumentów, wydanych osobie (rodzaj, nazwa dokumentu, seria, numer, data wydania oraz upoważniony organ, który wydał dokument, termin ważności dokumentu);
  • informacje o dokumentach stwierdzających zgon osoby lub uznania osobę za zmarłą lub zaginioną;
  • cyfrowy wzór podpisu osoby;
  • cyfrowa fotografia twarzy osoby;
  • dodatkowa zmienna informacja: o miejscu rejestracji, o stanie cywilnym, o odmowie przyjęcia numeru rejestracyjnego karty ewidencyjnej płatnika podatków; o wydaniu papierów prywatyzacyjnych, dodatkowe (fakultatywne) dane biometryczne i parametry;
  • informacje z resortowych systemów informacyjnych (resortowe informacyjne systemy prowadzą odpowiednie organy władzy wykonawczej).

W teorii taka baza danych ma w przyszłości uprościć oraz przyśpieszyć mieszkańcom Ukrainy proces wydawania różnego rodzaju dokumentów, ale w praktyce doprowadzi to do większej kontroli ze strony państwa nad osobami, które mieszkają na Ukrainie. W przypadku, gdy państwo przestrzega demokratycznych standardów, nie ma w tym niczego złego, jednak gdy demokratyczne reguły nie będą zachowane, wówczas istnienie takiego ujednoliconego banku danych daje władzom możliwość kontroli i tworzenia totalnej inwigilacji osób.

Do danych biometrycznych o osobie odnosi się cyfrowy podpis osoby, cyfrowe zdjęcie twarzy, a także cyfrowe odciski palców rąk. Co do samych dokumentów z danymi biometrycznymi – są nimi dokumenty potwierdzające obywatelstwo Ukrainy (dowód osobisty obywatela Ukrainy; paszport obywatela Ukrainy; dyplomatyczny paszport; służbowy paszport; legitymacja marynarza; legitymacja członka załogi; zaświadczenie osoby do powrotu na Ukrainę; tymczasowe poświadczenie obywatelstwa Ukrainy) oraz dokumenty, które poświadczają tożsamość osoby oraz stwierdzają jej specjalny status (prawo jazdy; poświadczenie osoby bez obywatelstwa do wyjazdu za granicę; zezwolenie na pobyt stały; zezwolenie na pobyt czasowy, karta migranta; poświadczenie statusu uchodźcy; dokumenty podróżne uchodźcy). Wprowadzenie na Ukrainie dokumentów z danymi biometrycznymi jest jednym z wymogów, które stawia naszemu państwu Unia Europejska do tego, aby mieć podstawę do zniesienia reżimu wizowego z Ukrainą. Według danych Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), ponad 90 ze 193 państw – członków ONZ wydaje dokumenty z danymi biometrycznymi. Zgodnie z powszechną opinią, taki dokument jest lepiej zabezpieczony przed podróbkami i zapobiega przed wykorzystaniem przez niepowołane osoby.

Prawo przewiduje, że osoby, które ze względu na swe religijne przekonania nie życzą sobie wnoszenie swych danych do elektronicznego nośnika (umieszczonego w odpowiednim blankiecie dokumentu), mają prawo do odmowy otrzymania takiego dokumentu lub odmowy do umieszczenia swych danych na elektronicznym chipie. Pierwszym dokumentem z danymi biometrycznymi, który otrzymuje osoba na Ukrainie jest dowód osobisty obywatela Ukrainy – jest on wydawany przy narodzinach. Ten dokument jest ważny przez 10 lat, po czym należy go zmienić. Paszport obywatela Ukrainy ma formę plastikowej kartki, podobnej do polskiego dowodu osobistego. Dokument jest wydawany nie później niż 30 dni od złożenia odpowiedniego wniosku i nie później niż 10 dni od złożenia wniosku w trybie pilnym. Nadal można bez przeszkód korzystać ze starego paszportu – dowodu osobistego, jednak, gdy trzeba będzie wkleić nową fotografię lub ktoś zechce zmienić nazwisko, wówczas taka osoba otrzyma nowy dowód w postaci plastikowej kartki. Niektórzy eksperci twierdzą, że posiadacze starych dowodów mogą mieć problemy przy wyrabianiu niektórych dokumentów, związanych z czynnościami prawnymi. Ten fakt będzie skłaniał do zamiany starego paszportu na nowy, plastikowy dokument, z elektronicznym nośnikiem informacji.

Wszystkie dokumenty są w języku ukraińskim, dane osobowe w paszporcie wpisywane są łacińskimi literami oraz dołączonymi opisami w języku angielskim.

Paszport praktycznie niczym nie odróżnia się od tego, który jest w użyciu obecnie, a jedyna różnica polega na tym, że zawiera elektroniczny nośnik z danymi personalnymi. Paszport zagraniczny nadal ma formę książeczki. Odnośnie wyznaczonych w prawie terminów wydania paszportu obywatela Ukrainy przeznaczonego do podróży za granicę – są one takie same, jak w przypadku dowodu osobistego. Do osiągnięcia 16 roku życia paszport wydaje się na 4 lata, a potem termin ważności paszportu wynosi 10 lat. Procedura wydawania paszportu nie ulega zmianie, z tą różnicą, że obecnie wydawaniem takich dokumentów zajmuje się Państwowa Służba Migracyjna (jej terenowe oddziały są we wszystkich obwodowych centrach Ukrainy). Aby otrzymać paszport nie potrzebna jest rejestracja, jest on wydawany niezależnie od miejsca zameldowania. Oznacza to, że mieszkaniec, na przykład – Doniecka, może pojechać do Kijowa lub innego miasta na Ukrainie i złożyć tam wniosek do Państwowej Służby Migracyjnej o wydanie paszportu.

Jak podkreślono w ustawie, dokumenty są wymieniane co dziesięć lat, a to także oznacza, że za każdą zamianę starego dokumentu na nowy, osoby zamieszkujące na Ukrainie będą płacić. Koszty takiej wymiany na razie nie są znane. Jasne jest jedno – wyjdzie na tym dobrze firma, która wygra lub „otrzyma” przetarg na produkcję dokumentów z danymi biometrycznymi.

Chociaż, zgodnie z zapisami, dokumenty biometryczne miały być wydawane od 1 stycznia, w praktyce okazało się, że jest to nierealne. Podawane są różne przyczyny tego stanu rzeczy. Po pierwsze, nie ma specjalnej infrastruktury i urządzeń do ich obsługi. Nie zatwierdzono także kilku aktów prawnych, które miały regulować techniczny opis dokumentów oraz zasady ich opracowywania i wydawania. Nie wiadomo, jaka będzie ostatecznie cena za wyrobienie, na przykład – paszportu. Obecnie nadal pozostaje bez odpowiedzi pytanie – kto będzie produkować dokumenty z elektronicznymi nośnikami, chociaż krąży informacja o tym, że będzie to kompania EDAPS, wiązana z Wasylem Hrycakiem – autorem ustawy. Jak widać, najprawdopodobniej, wydawanie nowych dokumentów z elektronicznym nośnikiem rozpocznie się nie wcześniej, niż w kwietniu, o czym informują w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Ale opóźnienie może być jeszcze większe.

 

Olga POPOVYCH