W Polsce rozpoczyna się nowy rok szkolny. W tym artykule opowiemy, gdzie młodzi Ukraińcy – przedstawiciele mniejszości narodowej oraz migranci z Ukrainy – mogą uczyć się języka ukraińskiego.
Nauczanie języka ukraińskiego w powojennej Polsce ma swą specyfikę, uwarunkowaną czynnikami historyczno – politycznymi: wysiedleniem z etnicznych ziem w 1947 roku, rozproszeniem na poniemieckich terytoriach i polityką, skierowaną na „ likwidację kwestii ukraińskiej”. Skutkiem tego jest obecne znaczne rozproszenie placówek, w których odbywają się zajęcia języka ukraińskiego. Z drugiej strony, do Polski trafia coraz większa liczba obywateli Ukrainy. W ostatnich latach zakładają oni instytucje, w których dzieci i młodzież mogą zachowywać swój język i kulturę.
Obecnie nauczanie języka ukraińskiego jako ojczystego jest prowadzone w pięciu ukraińskich szkołach, szkołach z ukraińskimi klasami oraz licznych punktach nauczania, które znajdują się w ponad 100 miejscowościach aż w jedenastu województwach.
Szkoły z ukraińskim językiem nauczania stanowią jedynie kilka procent wszystkich placówek, w których dzieci mogą uczyć się języka ojczystego. Utrzymują dobry poziom nauczania, o czym świadczą wyniki różnych egzaminów. Szkoły te są przeznaczone przede wszystkim dla przedstawicieli mniejszości, ale uczą się w nich także dzieci migrantów z Ukrainy, których jest w ostatnim czasie coraz więcej. Prawie wszyscy mają miejsca w internatach. Działają przy nich ukraińskie zespoły, organizowane różne wydarzenia, często we współpracy z lokalną ukraińską społecznością.
Najstarsza z nich to Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 4 im. B.I. Antonycza w Legnicy (województwo dolnośląskie), w której do tej pory działało liceum i gimnazjum. To dwujęzyczna szkoła, w której zajęcia odbywają się w języku polskim i ukraińskim. 7 października placówka będzie obchodzić jubileusz 60 – lecia działalności.
Piękną tradycją może pochwalić się Zespół Szkół Ogólnokształcących im. T. Szewczenki w Białym Borze (województwo zachodniopomorskie). Uczą się tu dzieci w wieku od szkoły podstawowej do liceum.
Na terytorium województwa warmińsko – mazurskiego działają dwie szkoły: Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania im. Ł. Ukrainki w Bartoszycach oraz Zespół Szkół z Ukraińskim Językiem Nauczania w Górowie Iławeckim – największą wśród wszystkich szkół mniejszości ukraińskiej w Polsce. W szkole w Bartoszycach działały do tej pory przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum, przy szkole w Górowie Iławieckim – gimnazjum i liceum. Na skutek reform w polskiej oświacie gimnazjum przekształca się na szkołę podstawową.
Jedyną szkołą na obszarach, z których wysiedlono Ukraińców, jest Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2 im. M. Szaszkiewicza w Przemyślu (województwo podkarpackie). To dwujęzyczna szkoła, w której mogą uczyć się dzieci w wieku od przedszkola do liceum.
Oprócz szkół, w polskich szkołach działają ukraińskie klasy, jednak stanowią one jedynie 1% wszystkich placówek. Jako przykład można podać Zespół Szkół im. A. Mickiewicza w Bielsku Podlaskim – największy punkt nauczania języka ukraińskiego w województwie podlaskim.
Ze względu na duże rozproszenie Ukraińców w Polsce najpopularniejszą formą nauczania są międzyklasowe, międzywydziałowe, międzyprzedszkolne i międzyszkolne punkty nauczania. Stanowią one nawet do 90% wszystkich placówek, w których odbywają się lekcje języka ukraińskiego, chociaż jest to najmniej efektywna forma nauczania.
Działalność takich punktów przeznaczona jest jedynie dla dzieci mniejszości narodowych. Ze względu na to, że dzieci obywateli Ukrainy nie mogą uczyć się języka ojczystego na tych samych zasadach, co przedstawiciele mniejszości, rozpoczęły się próby organizacji różnych form nauczania przeznaczonych dla dzieci – migrantów. Przykładem jest, otwarty w 2016 roku, oddział ukraińskiej sobotniej szkoły, który działa w Zespole Szkół Stenotypii i Języków Obcych w Warszawie (ul. Ogrodowa 16). Jego patronem jest Fundacja „Nasz Wybór”, która, oprócz tego, prowadzi w Ukraińskim Domu Dziecięcy Klub
„Rukawyczka”. Od września 2016 roku zaczęła także działać w Warszawie Szkoła „Materynka” im. Dmytra Pawłyczki – ukraińska instytucja szkolna. Zajęcia, w klasach 1-11 zgodnie z programem nauczania Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy, prowadzone są po ukraińsku.
Punkty nauczania dla dzieci – migrantów istnieją także w innych dużych miastach Polski. We Wrocławiu zajęcia języka ukraińskiego, religii i etnografii oraz zajęcia dla przedszkolaków odbywają się w Ukraińskiej Sobotniej Szkole, która działa przy Centrum Ukraińskiej Kultury i Rozwoju. W Krakowie od września bieżącego roku w jednej ze szkół podstawowych otwiera się pierwsza klasa z dodatkową nauką języka ukraińskiego, tradycji i kultury Ukrainy. W planach są dwujęzyczne polsko – ukraińskie klasy.
Adresy:
ZSO nr 4 w Legnicy
ul. Szewczenki 10
59-220 Legnica
tel.: +48 76 723-31-06
е-mail: [email protected]
http://zso4legnica.pl
facebook.com
Zespół Szkół Nr 2 w Białym Borze
ul. Żymierskiego 27
78-425 Biały Bór
Tel/fax: +48 94 37 39 026
е-mail: [email protected]
www.liceum-bialybor.eu
Zespół Szkół z UJN w Górowie Iławecki
ul. Szkolna 6
11-220 Górowo Iławeckie
Tel.: +48 89 76 11 243
е-mail: [email protected]
http://www.szkolazdumka.pl
www.facebook.com/ZSzUJN/
Zespół Szkół z UJN w Bartoszycach
ul. Leśna 1
11-200 Bartoszyce
tel.: +48 89 762 18 30
е-mail: [email protected]
http://www.lesiabart.plwww.facebook.com/UJNBARTY/
ZSO nr 2 w Przemyślu
ul. Smolki 10
37-700 Przemyśl
Tel./fax: +48 16 678 53 47
е-mail: [email protected]
http://szaszk.edu.pl
Fundacja Nasz Wybór
ul. Zamenhofa 1
00-153 Warszawa
tel.: +48 22 258 40 18, +48 727 805 764
е-mail: [email protected]
http://ukrainskidom.pl
Centrum Ukraińskiej Kultury i Rozwoju we Wrocławiu
Ruska 46A/201
50-079 Wrocław
tel.: +48 571 330 203
https://www.facebook.com/CUKR.Wroclaw/
Ukraińska Sobotnia Szkoła w Warszawie
Zespoł Szkół Stenotypii i Języków Obcych w Warszawie,
Ogrodowa 16
tel. +48 576 677 498
e-mail: [email protected]
Facebook: @ua.szkola.waw
Szkoła „Materynka” im. D. Pawłyczka
ul. Raszyńska 22,
Gimnazjum 20.,
parter, sale 26,27,28
tel. 729 467 399
Facebook: @szkola.ua.Materynka
Ludmiła ŁABOWICZ