Minęły dwa lata od listopadowych wydarzeń 2013 roku, które zapoczątkowały zmiany w Ukrainie. Najważniejsze, aby prowadziły ku lepszemu, a w swej końcowej fazie osiągnęły cel, dla którego miliony Ukraińców wyszły na ulice, a setki oddały to co najdroższe – swe życie. Nie zważając na to, że pomimo oficjalnego rozejmu nadal w części obwodów ługańskiego i donieckiego trwają działania militarne, a Rosja ciągle okupuje Krym, to jednak po dwóch latach w procesie zmian są widoczne pewne pozytywne tendencje.
Ukraina to jeden z najbardziej skorumpowanych krajów w Europie. Korupcja hamuje przeprowadzenie reform w różnych dziedzinach. Dlatego też walka z nią stała się jedną z podstawowych części działalności aktywistów społecznych i nowych polityków post-majdanowej Ukrainy.
Wyplenienie korupcji, która tak głęboko „zakorzeniła” się we wszystkich sferach życia społecznego i politycznego jest trudne, ale przy dobrej woli władz i aktywnej postawie społeczeństwa – możliwe. Dobra wola władz jest jak na razie mało widoczna, jednak działania społeczeństwa obywatelskiego oraz merytoryczna krytyka Ukrainy przez zachodnich partnerów dały pierwsze rezultaty. Utworzenie Narodowego Biura Antykorupcyjnego Ukrainy, Narodowej Agencji ds. Zapobiegania Korupcji oraz Specjalizowanej Prokuratury Antykorupcyjnej to posunięcia, które w post-majdanowej Ukrainie realizowano i realizuje się dosyć trudno i długo, ale które tworzą podstawę do walki z korupcją. Bez wątpienia, utworzenie samych struktur to za mało, aby efektywnie i z sukcesem zwalczyć korupcję, ale bez nich może być jeszcze trudniej.
W historii niepodległej Ukrainy parlament wielokrotnie przyjmował ustawy, które miały wspierać walkę z korupcją, tworzono także odpowiednie instytucje, ale do zmiany na lepsze nie doszło. Efektem tego jest sceptyczne podejście społeczeństwa odnośnie skuteczności nowych struktur i prawa. Dlatego, w celu lepszego uświadomienia zmian, warto merytorycznie porównać procesy, które zachodziły do 2014 roku oraz w ciągu ostatnich dwóch lat.
Dwa ważne czynniki, które odróżniają Ukrainę okresu po Majdanie to: aktywny udział i przynosząca efekty w budowaniu państwa działalność organizacji społecznych oraz wpływ organizacji międzynarodowych i zachodnich partnerów na posunięcia ukraińskich władz. Właśnie te czynniki tworzą szansę na zwalczenie korupcji. Co prawda, trzeba być przygotowanym na to, że taka walka będzie trwać długo, a pierwsze rezultaty mogą być widoczne dopiero za kilka lat. Mając powyższe na uwadze, ale nie zniechęcając się, a angażując się w reformatorskie zmiany w państwie, każdy z nas będzie im sprzyjał.
Wprowadzana do życia elektroniczna administracja jest także jednym z elementów walki z korupcją i ma znacznie usprawnić obsługę obywateli przez urzędy. Wprowadzenie e-administracji zapewnia większą przejrzystość w działalność władz, a obywatele mają możliwość ich kontrolowania. Ten proces zapoczątkowano znacznie wcześniej, ale kluczowym był rok 2015, gdy w poszczególnych instytucjach zaczęły działać pierwsze wersje e-administracji.
Decentralizacja to nadzwyczaj ważna reforma prowadząca do efektywnego zarządzania oraz demokratyzacji kraju. Na obecnym etapie zmiany w tej dziedzinie są praktycznie niewidoczne, jednak proces ustawodawczy już się rozpoczął, a ostatnie samorządowe wybory, które odbyły się zgodnie z zasadami nowego prawa, świadczą o tym, że lokalne społeczności mają nadzieję, że reforma administracyjna powiedzie się. Przekazanie kompetencji oraz zarządzania budżetem z organów państwowych do samorządowych umożliwi lepszy rozwój regionów Ukrainy i będzie sprzyjać rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego w państwie, co jest ważnym czynnikiem budowy solidnej demokracji.
Wojna z Rosją i okupacja Krymu wyraźnie udowodniły, że brak uświadomienia istoty totalitaryzmu oraz tego, na czym się on opiera, niesie ukraińskiemu społeczeństwu niebezpieczeństwo fizycznego zniszczenia. Związek Radziecki był totalitarnym państwem, w którym zabrakło miejsca dla pojęcia niezależnej i demokratycznej Ukrainy. Proces aktywnej dekomunizacji, którą zapoczątkował Majdan, a następnie jego prawne uporządkowanie, mają wzmocnić podstawę niepodległości naszego państwa. Często propagowaniu tego, co radzieckie oraz czczeniu radzieckich „bohaterów” towarzyszy absolutna negacja ukraińskiej niepodległości. To właśnie zwolennicy proradzieckich ideałów stanowili podstawę prorosyjskich ugrupowań donieckiej i ługańskiej ludowych republik, a ich negacja istnienia niepodległej Ukrainy niesie bezpośrednie zagrożenia dla państwa. Przykłady płynące z krajów Europy Środkowo-Wschodniej dowodzą, że przeprowadzenie dekomunizacji wzmacnia bezpieczeństwo narodowe. Dlatego działania w tym kierunku są bardzo ważne i strategicznie nieodzowne dla naszego bezpieczeństwa – zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego.
Pomimo występowania wszelkich niedociągnięć w Ustawie o lustracji, proces został zainicjowany. Chociaż często „omija” on najwyższe szczeble władzy, jednak statystyka potwierdza – dzięki nowemu prawu dochodzi do zwolnień ze stanowisk skorumpowanych osób. Jest szansa, że lustracja przyniesie pozytywne skutki.
Najbardziej widoczną dla Ukraińców zmianą jest utworzenie policji. Nie wdając się w szczegóły i biorąc pod uwagę niedociągnięcia, między innymi, brak zmian systemowych w organach wymiaru sprawiedliwości, zreformowana policja daje jednak społeczeństwu nadzieję, że jakość pracy tych służb poprawi się.
W krótkim opisie dwóch lat od początku Majdanu świadomie skoncentrowałam się jedynie na pozytywnych aspektach. Podane przykłady przeczą twierdzeniu, że na Ukrainie jest gorzej niż do rewolucji. Negatywnych przykładów jest u nas, jak na razie, całkiem dużo – sytuacja materialna większości Ukraińców stała się trudniejsza, a trwająca wojna nie zezwala na odczucie satysfakcji z przemian. Pomimo to, małymi krokami, kraj zmienia się, co daje nadzieję na lepszą przyszłość, którą w 2013 i na początku 2014 roku chciano nam odebrać. Należy pamiętać także o tym, że zmiany zależą od każdego z nas. Jeśli mówimy o sobie, że jesteśmy obywatelami państwa, wówczas powinniśmy pracować na rzecz pozytywnych w nim zmian.
Olga POPOWYCZ