Od 1 marca 2015 r. znacznej zmianie uległy zasady nadawania numeru PESEL. Do tej daty numer PESEL otrzymywali cudzoziemcy, którzy dokonywali zameldowana w Polsce na okres powyżej 3 miesięcy. W chwili obecnej PESEL mogą otrzymać automatycznie, tzn. bez konieczności wypełniania żadnych wniosków, wyłącznie cudzoziemcy, którzy przebywają w Polsce na podstawie zezwolenia pobytowego o charakterze bezterminowym, tj.:
- zezwolenia na pobyt stały,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
- statusu uchodźcy (dotyczy to również członków ich rodzin),
- ochrony uzupełniającej (dotyczy to również członków ich rodzin),
- azylu,
- zgody na pobyt tolerowany,
- zgody na pobyt ze względów humanitarnych;
Imigranci, którzy nie posiadają żadnego ze wskazanych powyżej dokumentów pobytowych, mogą uzyskać PESEL, ale wyłącznie na pisemny wniosek i tylko wtedy, gdy wskażą konkretny przepis prawa, który wymaga od nich posiadania numeru PESEL. Wniosek można znaleźć na stronie internetowej www.um.warszawa.pl w zakładce „Załatw sprawę w urzędzie”, a następnie „Dowody osobiste”.
Numer PESEL nadaje minister właściwy do spraw informatyzacji, jednakże wniosek powinieneś złożyć w gminie właściwej do zameldowania na pobyt stały albo na pobyt czasowy, a w przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt stały albo na pobyt czasowy, w gminie właściwej dla siedziby pracodawcy. Jeżeli nie masz możliwości ustalenia właściwej gminy, wniosek możesz złożyć w organie gminy właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.
W praktyce PESEL ułatwia załatwianie wielu spraw życia codziennego, jak chociażby korzystanie z publicznej służby zdrowia, gdyż weryfikacja uprawnień do świadczeń zdrowotnych odbywa się na podstawie numeru PESEL, jednak nie jest on w tym przypadku wymagany przepisami prawa. Podobnie w sytuacji rozliczeń z urzędem skarbowym czy podjęcia pracy w Polsce – nie musisz posiadać PESEL, gdyż możesz posługiwać się Numerem Identyfikacji Podatkowej (informacje na temat tego, co to jest NIP i do czego służy znajdziesz w podrozdziale NIP).
UWAGA! Jeżeli w jakimś urzędzie wymaga się od Ciebie wskazania numeru PESEL, zażądaj wskazania konkretnego przepisu prawa, który nakłada na Ciebie obowiązek posiadania tego numeru. Jeżeli rzeczywiście taki obowiązek istnieje, będziesz znał podstawę prawną, a to umożliwi Ci złożenie wniosku o nadanie numeru PESEL.