Historia II Wojny Światowej to główna przeszkoda na drodze do budowy dobrosąsiedzkich relacji między Polską a Ukrainą. Czasami związane z historią tematy wchodzą do politycznego nurtu, czasami stają się elementem politycznych manipulacji. Aby uniknąć takich sytuacji i doprowadzić do konstruktywnej dyskusji o bolesnych dla obu stron kwestii z przeszłości, Kijów i Warszawa postanowiły odnowić dialog między historykami.
Grupę roboczą do trudnych kwestii utworzono ze wspólnej inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej oraz Ukraińskiego Instytutu Narodowej Pamięci. Grupa będzie zajmować się problemami w chronologicznej cezurze lat 1939 – 1947, a pierwsze posiedzenie polsko – ukraińskiego forum historyków odbyło się w dniach 2-4 listopada w stolicy Ukrainy. Z ukraińskiej i polskiej strony wyznaczono liczbę uczestników grupy, do której weszło 12 historyków, na współprzewodniczących wybrano prof. Jurija Szapowała oraz prof. Waldemara Rezmera. Polską stronę reprezentowali znani badacze jak: Grzegorz Gryciuk, Grzegorz Mazur, Grzegorz Motyka, Jan Pisuliński, Waldemar Rezmer, Mariusz Zajączkowski, Dorora Lewsza, Paweł Ukielski oraz Krzysztof Persak. Do ukraińskiego składu grupy weszli badacze ukraińsko – polskiej historii XX wieku: Iwan Patryliak, Ihor Iljuszyn, Leonid Zaszkilniak, Bohdan Hud’, Wołodymyr Wiatrowicz, Jurij Szapował, a także Olena Humeniuk, Alina Szpak oraz Oleksandr Zinczenko.
O rezultatach pierwszego spotkania w Ukraińskim Kryzysowym Centrum Medialnym poinformowali prezes Ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej Wołodymyr Wiatrowycz oraz Paweł Ukielski, zastępca dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej. Wołodymyr Wiatrowycz mówił, między innymi o „asymetrii pamięci” – gdy ukraińskie społeczeństwo nie wie nic o ważnych wydarzeniach dla Polaków, natomiast polskie nie zna faktów z ukraińskiej historii, które są częścią pamięci ukraińskiego społeczeństwa. Dialog między stronami polską i ukraińską pomógłby obu narodom w lepszym zrozumieniu i poznaniu siebie nawzajem, zniwelowaniu wzajemnych oskarżeń oraz zaprzestaniu politycznych manipulacji wokół przeszłości obu krajów. Paweł Ukielski podkreślił, że odnowienie dialogu między historykami Instytutów polskiego i ukraińskiego, odbyło się po siedmiu latach. Spotkania grup będą odbywać się dwa razy w roku – wiosną oraz jesienią, naprzemiennie – w Ukrainie i Polsce.
Pierwsze spotkanie historyków, na którym omawiano formalne i praktyczne warunki do prowadzenia dialogu, zapoczątkowuje nowy etap polsko – ukraińskiej współpracy w sferze porozumienia obu narodów w kwestii trudnych problemów czasów II Wojny Światowej.
Olga POPOWYCZ