Цей текст також можна прочитати українською мовою
Elina Czerkas i Jarosław Kaszliuk to małżeństwo z Ukrainy, które od kilku lat mieszka w Krakowie i prowadzi tu biznes. 4 lata temu Ukraińcy otworzyli w mieście sklep „Luzem”, w którym sprzedają kasze, przyprawy, herbatę, słodycze, a także kosmetyki i chemię gospodarczą na wagę, bez użycia jednorazowych plastikowych opakowań. W ten sposób Elina i Jarosław popularyzują ideę zero waste, czyli maksymalnej redukcji ilości odpadów.
Mówimy o parze z Ukrainy i ich sklepie „Luzem”.
Elina Czerkas i Jarosław Kaszliuk pochodzą z Ukrainy, do Polski przyjechali na studia i do pracy. „Pochodzę z obwodu chmielnickiego, z miasta Horodok. Do Polski przyjechałam po raz pierwszy na studia do Warszawy. Chciałam zostać dziennikarką. Do Polski przyjechał również mój mąż i wspólnie znaleźliśmy pracę. Pracowaliśmy niedaleko od Krakowa” – mówi dla „Naszego Wyboru” Elina Czerkas.
Ukrainka opowiada, że w pewnym momencie para zapragnęła otworzyć własny biznes: „Mój mąż potrafi prowadzić firmę, zarządzać. Bardzo dobrze sobie z tym radzi. A ja bardzo chciałam zrobić coś dobrego, coś proekologicznego, coś, co byłoby pożyteczne dla ludzi”.
„Jak mówią wszyscy trenerzy biznesu, jeśli jest problem, trzeba znaleźć jego rozwiązanie – i to będzie najlepszy biznesplan” – mówi Elina i dodaje: „Mieliśmy taki problem. Nie mogliśmy znaleźć sklepu zero waste w Krakowie, więc zdecydowaliśmy, że to właśnie okazja, aby taki stworzyć”.
Małżeństwo otworzyło sklep „Luzem” w maju 2020 roku, a początek jego pracy przypadł na szczyt pandemii Covid-19 i rygorystycznych obostrzeń, związanych z kwarantanną. „Jak przeżyliśmy? Na początku było trudno. Najgorsze były pierwsze trzy miesiące. Przetrwaliśmy ten czas, bo mąż wyliczył poduszkę bezpieczeństwa dokładnie na trzy miesiące. Później ludzie zaczęli się o nas dowiadywać” – mówi Elina Czerkas.
Pierwsze miesiące funkcjonowania sklepu małżeństwo wykorzystało na to, aby opowiedzieć o sobie potencjalnym klientom. „W ciągu trzech miesięcy zebrali się ci nasi klienci, którzy nadal są z nami. Generalnie takich klientów mamy bardzo dużo, są z nami od samego początku” – opowiada Ukrainka.
Jak mówi Elina — w momencie rozpoczęcia rosyjskiej pełnoskalowej inwazji na Ukrainę 24 lutego 2022 roku sklep miał już stałych klientów, co pomogło nie tylko samemu biznesowi, ale także pozwoliło Elinie i Jarosławowi wspierać Ukrainę. „Robiliśmy różne zbiórki, ludzie przychodzili, przynosili potrzebne rzeczy: czy to lekarstwa, śpiwory, czy łóżka. Przychodzili także do nas ludzie, którzy wcześniej o nas nie wiedzieli, a chcieli wysłać jakąś pomoc Ukrainie” – mówi Elina.
Wśród klientów sklepu „Luzem” przeważają Polacy. Jednak „od rozpoczęcia wojny na pełną skalę pojawiło się więcej Ukraińców” – mówi Elina i wyjaśnia: „Większość odwiedzających to ludzie młodzi, w średnim wieku. Większość ma dzieci. Często przychodzą też pary pracujące w korporacjach. Ekologia jest tam mocno promowana, dlatego ludzie szukają odpowiednich sklepów i tak trafiają do nas.”
W „Luzem”, jak wskazuje sama nazwa, bo z polskiego można to słowo przetłumaczyć jako „bez opakowania”, towar sprzedawany jest na wagę. Nie ma również ograniczeń dotyczących minimalnej wagi zakupu. Do sklepu można przyjść z własnymi opakowaniami – puszkami, pojemnikami, torbami wielokrotnego użytku. „Zawsze mamy 5% rabatu dla osób, które przyjdą z własnym opakowaniem” – podkreśla Elina. Ukrainka tłumaczy, że można przyjechać z własnym pojemnikiem, np. słoiczkiem, wybrać pożądany produkt, a napełnią go tyle, ile potrzebuje kupujący.
„Jeśli ktoś przyjdzie nieprzygotowany — bez swojego pojemnika, mamy „słoiki- bumerangi”, czyli pojemniki, które można zabrać z naszego sklepu za darmo. Klienci przynoszą je do nas, gdy ktoś np. nie potrzebuje puszki. Myjemy je, a następnie odkładamy na specjalną półkę. A potem ktoś przychodzi i zabiera ten słoik. Potem go zwraca, a może też nie zwracać – mówi Elina. – Widzimy nasze słoiki krążące po Krakowie. Jest to bardzo widoczne i miłe. Na przykład kiedyś robiłam zakupy na Targu Pietruszkowym i widziałam stojący tam nasz słoik z pokrywką. To naprawdę działa.”
„U nas można kupić wszystko na wagę. Produkty suche, płatki zbożowe, ryż, makarony, przyprawy, herbaty, kawa, orzechy, suszone owoce, słonecznik, len, pestki dyni, różne rodzaje mąk. Oprócz tego, są też naturalne kosmetyki – wyjaśnia Elina. „Mamy towar głównie od lokalnych producentów. Takich malutkich, którzy wszystko robią sami, a o których ludzie niewiele wiedzą. I robią rzeczy o bardzo dobrym, naturalnym składzie” – mówi Ukrainka i dodaje, że w sklepie można kupić też sole do kąpieli czy peelingi na wagę. „Możesz kupić trochę i spróbować, czy ci pasuje” – mówi Elina. W sklepie znajdują się także produkty do czyszczenia, prania, zmywarki — wszystko na wagę.
W sklepie „Luzem” Elina Czerkas i Jarosław Kaszliuk pracują przeważnie we dwójkę. Tylko czasami, gdy chcą wyjechać na wakacje, zatrudniają dodatkowych pracowników. Zakupy w sklepie można zrobić samodzielnie, na terenie Krakowa pod adresem ul. Szuwarowa 4. Istnieje również możliwość zamówienia dostawy na terenie miasta. „Mamy dostawę rowerową na terenie Krakowa. Kiedy ktoś składa zamówienie, pakujemy je do „słoików – bumerangów”, a następnie do plecaka i zawozimy pod wskazany adres. Albo ja, albo Jarosław – na zmianę, w zależności komu przypadnie” – mówi Elina.
„Luzem” ma także swój sklep internetowy, w którym można zrobić zamówienie na dostawy w całej Polsce.
W 2021 roku działalność Eliny Czerkas i Jarosława Kaszliuka została doceniona przez organizatorów największego wydarzenia proekologicznego w Europie Środkowo-Wschodniej – Carbon Footprint Summit 2021, które odbywa się w październiku w Krakowie. Na tym wydarzeniu „Luzem” otrzymał jedną z sześciu głównych nagród – w kategorii „funkcjonalność organizacji”.
Przygotowała Anastasiia Verkchovetska