Wielu wysoko wykwalifikowanych Ukraińców, chcących kontynuować naukę w Polsce, staje przed wymogiem potwierdzenia ukraińskiego dyplomu. Można tego dokonać na dwa sposoby: albo poprzez uzyskanie specjalnego zaświadczenia (dotyczy wyłącznie dyplomów wydanych przed 19 czerwca 2006 roku), albo poprzez nostryfikację. Procedura nostryfikacji nie dotyczy wyłącznie dyplomów ukraińskich – jest to ogólnoświatowa praktyka uznawania zagranicznych dokumentów edukacyjnych w kraju, w którym dana osoba planuje kontynuować naukę lub podjąć pracę. Jednak powszechność tej procedury nie oznacza, że jest ona szybka i prosta
„Nasz Wybór” rozmawiał z Anną Nazarową, nauczycielką matematyki w Warszawskiej Szkole Ukraińskiej o tym jak w praktyce wygląda proces nostryfikacji.
Nostryfikacja – co to takiego?
Nostryfikacja to procedura uznawania zagranicznych dokumentów edukacyjnych w kraju, w którym zamierza się kontynuować naukę lub podjąć pracę. W przypadku dyplomów ukraińskich w Polsce nostryfikacja polega na porównaniu kompetencji zdobytych w Ukrainie z wymaganiami ustalonymi dla konkretnego zawodu w Polsce. Innymi słowy, podczas procesu nostryfikacji sprawdzana jest nie tylko autentyczność dokumentów edukacyjnych, ale także cały program kształcenia – przedmiotów, liczby godzin, które zrealizowano w trakcie studiów w Ukrainie.
Na podstawie wyników takiej weryfikacji można odmówić uznania dyplomu; uznać dyplom z niższym stopniem (na przykład uznania ukraińskiego tytułu magistra za polski licencjat); uznania tylko jednej z kilku posiadanych specjalizacji (np. jeśli ktoś w Ukrainie posiada dyplom nauczyciela matematyki oraz informatyki, w Polsce może zostać uznany jedynie dyplom nauczyciela matematyki); uznanie dyplomu z wymogiem ukończenia dodatkowych kursów; uznania dyplomu bez żadnych wymagań i zastrzeżeń.
Kto przeprowadza nostryfikację?
Procedurę nostryfikacyjną przeprowadza się na uczelniach, do których dana osoba składa osobiście wniosek. Warto podkreślić, że uczelnia, na której chcecie dokonać nostryfikacji, musi posiadać kategorię naukową A+, A lub B+ w dyscyplinie, do której należy dyplom. Informacje o kategorii danej dyscypliny można znaleźć bezpośrednio na stronie internetowej wybranej uczelni.
Wymagane dokumenty
Należy pamiętać, że ostateczną listę wymaganych dokumentów każda uczelnia ustala osobno. Jednak w zdecydowanej większości do procesu nostryfikacji należy przygotować:
- wniosek o nostryfikację dyplomu ukończenia studiów wyższych, w którym należy wskazać dyscyplinę, z której uzyskano dyplom. Przykładowa instrukcja jest dostępna pod linkiem;
- akt urodzenia i jego tłumaczenie na język polski;
- dyplom ukończenia studiów wyższych wraz z suplementem (tym, do którego odnosi się nostryfikacja) oraz tłumaczeniem na język polski
- certyfikat lub informacja Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) o możliwości uznania w Polsce dyplomu zdobycia wyższego wykształcenia. Certyfikat tworzy się osobiście na stronie NAWA i jest to bezpłatne;
- dokumenty umożliwiające ocenę przebiegu studiów, uzyskanych wyników i czasu trwania studiów w uczelni wyższej w Ukrainie oraz tłumaczenie tych dokumentów na język polski;
- świadectwo, dyplom lub inny dokument, na podstawie którego wnioskodawca został przyjęty na studia, z tłumaczeniem na język polski (np. do nostryfikacji tytułu magistra należy przedstawić także dyplom licencjata)
- w razie potrzeby dokument potwierdzający zmianę nazwiska z tłumaczeniem na język polski
Zwracamy uwagę na to, że wszystkie dokumenty składane są wraz z tłumaczeniem na język polski. Zwykle wystarczy proste tłumaczenie. Jednak niektóre uczelnie mogą wymagać również tłumaczenia przysięgłego. Dlatego warto dowiedzieć się o tym bezpośrednio w jednostce, w której planujecie poddać się nostryfikacji. Dyplom i inne dokumenty edukacyjne można składać w formie kopii.
Koszt nostryfikacji
Nostryfikacja jest odpłatna i nie może przekroczyć 50% wynagrodzenia profesora na uczelni (od kwietnia 2024 roku wynagrodzenie profesora wynosi 9370 zł). Ostateczną cenę ustala jednak każda uczelnia indywidualnie.
Istnieje również możliwość sfinansowania nostryfikacji przez miejscowy urząd pracy. Mogą z tego skorzystać także obywatele Ukrainy, którzy są bezrobotni lub poszukują pracy. Więcej na ten temat w „Instrukcji krok po kroku” poniżej.
Termin przeprowadzenia nostryfikacji
Procedura nostryfikacyjna, od momentu złożenia wniosku na uczelni, do chwili podjęcia decyzji o uznaniu lub nieuznaniu dyplomu, trwa 90 dni lub dłużej. Należy uwzględnić także czas na znalezienie wymaganej uczelni i przygotowanie dokumentów, szczególnie ich tłumaczenie na język polski.
Tryb przeprowadzenia nostryfikacji – instrukcja krok po kroku
Krok 1
Należy sprawdzić, czy dany dyplom wymaga nostryfikacji i zdobyć odpowiednie zaświadczenie. Przypominamy, że dyplomy wydane w Ukrainie przed 19 czerwca 2006 roku nie wymagają nostryfikacji, a jedynie uznania.
To czy nostryfikacja jest wymagana można sprawdzić na stronie Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA) na stronie Kwalifikator NAWA. Tam należy wybrać odpowiedni kraj i odpowiedni dyplom.
„Wprowadziłam kraj, czyli Ukrainę. Następnie wybrałam swój dyplom – tytuł magistra, uzyskany po 20.06.2006 roku. I system od razu wygenerował wymaganą informację w języku polskim i angielskim” – swoimi doświadczeniami dzieli się Anna Nazarowa, nauczycielka matematyki w Warszawskiej Szkole Ukraińskiej.
Następnie należy wydrukować to zaświadczenie i zachować je do następnego kroku.
Krok 2
Poszukiwanie odpowiedniej instytucji. Niestety w Polsce nie ma jednolitego systemu wykazu wszystkich uczelni, w których można dokonać nostryfikacji. Dlatego trzeba samemu szukać uczelni, która to umożliwi. Najłatwiej zacząć od instytucji edukacyjnych, które znajdują się w miejscu pobytu. Następnie należy upewnić się, że wybrana uczelnia ma odpowiednią specjalność, czyli tę, którą studiowało się w Ukrainie.
„Do nostryfikacji dyplomu wybrałam Uniwersytet Warszawski. Poszłam do Działu Kształcenia, gdzie wyjaśniono mi, czego się ode mnie wymaga. Zgodnie z dyplomem [ukraińskim] jestem matematykiem i informatykiem, ale uprzedzono mnie, że nostryfikować można tylko jedną specjalizację. W Polsce nie ma takich podwójnych kierunków – mówi Anna Nazarova.
Należy pamiętać, że proces nostryfikacji polega na porównaniu programów kształcenia – według którego uczyliście się w Ukrainie z tym, który aktualnie jest realizowany na wybranej polskiej uczelni. Dlatego, aby mieć pewność, że dana polska uczelnia jest odpowiednia, można wcześniej samodzielnie sprawdzić programy studiów. W Polsce są one zazwyczaj dostępne w domenie publicznej na stronie internetowej uczelni.
Krok 3
Przygotowanie dokumentów. Po wybraniu odpowiedniej uczelni należy się do niej udać i uszczegółowić wymaganą listę dokumentów. Mogą wystąpić drobne różnice w zależności od uczelni, dlatego najlepiej to doprecyzować. Ogólną listę wymaganych dokumentów opublikowaliśmy powyżej. Obowiązkowo jednak należy dowiedzieć się bezpośrednio na uczelni, jakie tłumaczenie na język polski jest wymagane do poszczególnych dokumentów – zwykłe czy przysięgłe.
„Oprócz zwykłych dokumentów, musiałam, już na uczelni, wypełnić oświadczenie o miejscu zamieszkania. To było bardzo ciekawe. We wniosku należy wskazać jedynie miejsce urodzenia. I poprawne będzie wpisanie tylko nazwy miejscowości – wsi lub miasta. Tylko jednym słowem. A nie tak jak przywykliśmy: wieś, taka a taka dzielnica, region. Napisałam jak byłam przyzwyczajona, więc musiałam przepisać ten dokument. Ale zrobiłam to od razu, na miejscu, bez żadnych problemów” – dzieli się swoim doświadczeniem Anna.
Krok 4
Złożenie dokumentów i opłata. Gdy wszystkie dokumenty, kopie i tłumaczenia będą już gotowe, należy napisać do wybranej uczelni i umówić się na przekazanie dokumentów. Jak opowiada Anna Nazarowa, Uniwersytet Warszawski odpowiedział szybko i ustalił datę i godzinę spotkania już na następny dzień. „Dokumenty zostały dokładnie sprawdzone, co do każdej litery, każdego znaku interpunkcyjnego i dopiero wtedy poinformowano mnie, że mój wniosek został przyjęty” – mówi nauczycielka.
Po złożeniu dokumentów uczelnia ma obowiązek przesłać pismo zawierające dane do wniesienia opłaty – wezwanie. W przypadku Uniwersytetu Warszawskiego pismo dotarło zwykłą pocztą w ciągu 4 dni. Dlatego, należy dokładnie sprawdzić adres, który podajecie we wniosku, a także numer skrzynki pocztowej. Po otrzymaniu pisma są dwa tygodnie na dokonanie płatności. W przypadku braku wpłaty wniosek nie będzie rozpatrywany.
Krok 5 (dodatkowy)
Opłata nostryfikacji przez urząd pracy. Jak pisaliśmy powyżej istnieje możliwość pokrycia kosztów nostryfikacji dyplomu. W tym celu należy skontaktować się z powiatowym urzędem pracy. Najpierw należy założyć swoje konto elektroniczne na stronie internetowej praca.gov.pl.
Do urzędu pracy należy udać się, od razu po otrzymaniu pisma z uczelni w sprawie opłaty. Należy wykonać elektroniczną kopię tego pisma (na przykład zrobić zdjęcie lub skan). W urzędzie pracy pomogą wam wypełnić wniosek o sfinansowanie nostryfikacji. Jeżeli wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, urząd pracy samodzielnie wpłaci uczelni wymaganą kwotę.
„Po około tygodniu zadzwonili do mnie z urzędu pracy i poinformowali, że moja sprawa została pozytywnie rozpatrzona. Potem trzeba było przyjechać i podpisać umowę. W trakcie podpisywania umowy zwróciłam uwagę na jeden z jej zapisów, który dotyczy tego, że w terminie 14 dni od otrzymania decyzji nostryfikacyjnej powinnam powiadomić o tej decyzji urząd pracy. Na moje pytanie w tej sprawie, powiedziano mi, że rzeczywiście należy to zgłosić. Najlepiej osobiście przynieść wymagane dokumenty. W przeciwnym razie całą kwotę trzeba będzie zwrócić urzędowi pracy” – mówi Anna Nazarowa.
Krok 6
Oczekiwanie na decyzję. Po dokonaniu płatności i potwierdzeniu rozpoczęcia postępowania na uczelni, rozpoczyna się proces oczekiwania.
Według oficjalnych źródeł, proces nostryfikacji trwa do 90 dni od momentu złożenia wniosku. W praktyce jednak czas oczekiwania może się wydłużyć.
„Poinformowano mnie, że moja sprawa będzie rozpatrywana od początku września, a wyniki będą znane w ciągu 60 dni. Czekałam więc. Na początku listopada, gdy minęło już 60 dni od początku postępowania i 90 dni od złożenia wniosku, zaczęłam pisać do uczelni z pytaniem, co się stało z moim wnioskiem? Otrzymałam odpowiedź: „Proszę czekać, pani sprawa jest rozpatrywana”. I tak pisałam co dwa tygodnie, a minęło już 120 dni. Dopiero po nowym roku napisali mi, że sprawa została zamknięta. Decyzja powinna nadejść zwyczajną przesyłką pocztową. Pod koniec miesiąca wreszcie otrzymałam pismo” – dzieli się swoim doświadczeniem Anna.
Krok 7
Otrzymanie wyników nostryfikacji. Niestety, nie da się z góry z całą pewnością powiedzieć, czy dana sprawa zostanie rozpatrzona pozytywnie, czy negatywnie. Po sprawdzeniu programów studiów, porównaniu przedmiotów, liczby godzin i tym podobnych rzeczach można otrzymać decyzję o odmowie uznania dyplomu; uznaniu dyplomu z niższym stopniem; uznanie dyplomu z wymogiem ukończenia dodatkowych kursów; uznaniu dyplomu bez żadnych wymagań i zastrzeżeń.
„Kiedy otrzymałam decyzję, na 10 arkuszach było opisane, że sprawdzano: które przedmioty współgrają, a które nie; jaka jest różnica w nauce. Po rozpatrzeniu tego wszystkiego, uznali mój dyplom, ale ze stratą. Posiadałam tytuł magistra. Tutaj jednak uznano to za licenjat. Faktycznie jest to degradacja. Ale dobrze, że chociaż w jakiś sposób zostało to uznane i wystarczy, aby pracować w szkole” – mówi Anna Nazarova.
Więcej informacji na temat apostille i trybu uznawania dyplomów (dla dyplomów wydanych przed 2006 rokiem) przeczytacie w naszym materiale.
Jeśli macie pytania dotyczące polskiego systemu edukacji lub zatrudnienia w Polsce, możecie zwrócić się o poradę do specjalistów. Do takich ośrodków należy punkt konsultacyjny Ukraińskiego Domu w Warszawie (ul. Andersa 29). Od pewnego czasu specjaliści ośrodka prowadzą konsultacje dotyczące zagadnień szkolnictwa średniego w Polsce. Aby umówić się na taką konsultację należy wypełnić ankietę, po czym pracownicy punktu skontaktują się w celu ustalenia dogodnego terminu konsultacji. Z konsultantami można się kontaktować w godzinach 10:00 – 18:00 w tygodniu (telefonicznie lub mailowo).
Anastasiia Verkhovetska