W Polsce rozpoczął się okres składania deklaracji podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) za 2023 rok. Potrwa do 30 kwietnia 2024 roku. Obowiązek deklarowania dochodów dotyczy także cudzoziemców, którzy są w Polsce oficjalnie zatrudnieni i płacą tu podatki. Piszemy o tym, jak złożyć deklarację, czym jest PIT-11 i PIT-37, kto i w jaki sposób może zwrócić sobie całość lub część podatku dochodowego, czym jest „odliczenie 1,5% podatku”, a także co się stanie, jeśli nie deklaracja nie zostanie złożona.
Co to jest PIT i kto musi złożyć zeznanie podatkowe?
PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych) to podatek dochodowy od osób fizycznych, który płacą polscy rezydenci podatkowi. Terminem tym często określa się także samą deklarację podatkową, którą należy złożyć w urzędzie skarbowym.
Aby uzyskać status polskiego rezydenta podatkowego, należy spełnić co najmniej jedno z dwóch kryteriów. Należy przebywać w Polsce co najmniej 183 dni w roku podatkowym lub posiadać centrum interesów życiowych lub gospodarczych w Polsce (w praktyce oznacza to najczęściej pobyt rodziny – męża/żony i dzieci – w Polsce).
Jeżeli cudzoziemiec jest uznany za rezydenta podatkowego i jednocześnie pozostaje rezydentem podatkowym swojego ojczystego kraju (np. jego rodzina pozostaje w Ukrainie, a on przebywa w Polsce dłużej niż pół roku), konflikt rezydencji powinien zostać rozwiązany zgodnie z podpisaną przez oba kraje Konwencją o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jak jednak wyjaśnia w komentarzu dla „Naszego Wyboru” Iryna Myroniuk z punktu konsultacyjnego Ukraińskiego Domu w praktyce sytuacja pozostaje nierozstrzygnięta. „Polski urząd skarbowy nie będzie chodzić za wami i kazać płacić podatki tutaj, w Polsce. Jeśli będziecie przelewać środki z ukraińskiego na polskie konto bankowe, może pojawić się pytanie o ich pochodzenie, ponieważ oficjalnie tutaj nie pracujecie. W takim przypadku należy napisać wyjaśnienie, że centrum waszych interesów życiowych znajduje się w Ukrainie, a ze względu na wojnę mieszkacie tymczasowo w Polsce. Teoretycznie podatek, który dana osoba płaci w Ukrainie powinien przechodzić do Polski, bo ona tam mieszka i na odwrót. Jest to jednak bardzo skomplikowana procedura i w takiej sytuacji należy skonsultować się bezpośrednio z przedstawicielami polskiego urzędu skarbowego”.
Co to jest PIT-11 i PIT-37?
Istnieją różne rodzaje i typy zeznań podatkowych, jednak najpowszechniejszą formą jest PIT-37. Każdy, kto jest oficjalnie zatrudniony w Polsce, jest zobowiązany do płacenia tego podatku (na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Jednak, aby wypełnić taką deklarację podatkową potrzebny jest jeszcze jeden dokument – PIT-11. Jest to specjalny formularz, który zawiera informację o wysokości dochodu pracownika za ostatni rok u konkretnego pracodawcy, a także o wysokości opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i podatku dochodowego. To właśnie z niego pracownik skopiuje informacje do swojej deklaracji podatkowej PIT-37.
PIT-11 sporządza i przekazuje pracownikowi pracodawca, niezależnie od formy zatrudnienia. Pracodawca ma obowiązek przesłać do fiskusa PIT-11 za 2023 rok do 31 stycznia 2024 roku, a pracownikom do 29 lutego 2024 roku. Jeżeli pracownik nie otrzymał od pracodawcy PIT-11, nie zwalnia go to z obowiązku wypełnienia zeznania podatkowego. Może zwrócić się do działu księgowości lub bezpośrednio do swojego pracodawcy z prośbą o udostępnienie mu takiego dokumentu (w formie papierowej lub elektronicznej) lub samodzielnie odnaleźć go po 15 lutego na swoim koncie osobistym na portalu e-Urząd Skarbowy – zakładka Twój e-PIT – Dokumenty źródłowe. Wejście na portal odbywa się za pomocą profilu zaufanego albo aplikacji mObywatel.
Należy pamiętać, że PIT-37 dotyczy wyłącznie dochodów uzyskanych w wyniku pracy na podstawie umowy o pracę, zlecenia czy o dzieło. Istnieją inne podatki od innych rodzajów dochodów. Przykładowo, aby zadeklarować dochód z działalności na własny rachunek, najmu nieruchomości lub dochodu z zagranicy należy wypełnić PIT-36; dla dochodu z prywatnej sprzedaży nieruchomości – PIT-39; dla dochodu ze sprzedaży papierów wartościowych – PIT-38 .
Na czym polega niedopłata i nadpłata podatków?
Składanie do urzędu skarbowego oświadczeń dotyczących uzyskanych dochodów i zapłaconych podatków jest obowiązkiem każdej osoby wykonującej pracę w Polsce. Są one potrzebne nie tylko do gromadzenia informacji finansowych o obywatelach, ale także do sprawdzania i korygowania ewentualnych nieścisłości finansowych w rozliczeniach z państwem za rok poprzedni. Chodzi o to, że często zdarzają się sytuacje, że pracodawca w ciągu roku nie dopłacał lub nadpłacał podatek dochodowy swojemu pracownikowi.
„Pracodawca co miesiąc opłaca nasze składki na ubezpieczenie społeczne, składki na ubezpieczenie zdrowotne i podatek dochodowy. A najciekawsza sytuacja jest z podatkiem dochodowym, bo tak naprawdę płaci nie sam podatek, a zaliczkę na podatek dochodowy. Dokonuje przybliżonych płatności, aby nie obliczać stale dokładnej kwoty. Potem, na koniec roku okazuje się, że przepłacił za nas na przykład o 200, 300 czy 500 złotych. I państwo zwraca nam te środki. To są nasze pieniądze, bo pracodawca płacił je z naszego wynagrodzenia brutto i w tym przypadku otrzymywaliśmy w ciągu roku mniejsze wynagrodzenie (netto). Jednak, z czego zdajemy sobie sprawę, zdarzają się też przypadki, gdy pracownik musi dopłacić do podatku – wyjaśnia Iryna Myroniuk z punktu konsultacyjnego Ukraińskiego Domu.
W przypadku „nadpłaty” urząd skarbowy ma obowiązek w terminie 3 miesięcy zwrócić odpowiednią kwotę na rachunek bankowy płatnika, który zostanie wskazany w zeznaniu podatkowym PIT-37 (jeżeli płatnik wpisał swoje konto) lub za pośrednictwem Poczty Polskiej na adres podany w rocznym zeznaniu.
Jeżeli z zeznania podatkowego wynika „niedopłata” podatków, kwestię tę należy uregulować najpóźniej do 30 kwietnia 2024 roku. Aby to zrobić, należy wejść na swoje konto osobiste na portalu e-Urząd Skarbowy, następnie przejść do zakładki „Twoje dane” i wybrać „Mikrorachunek podatkowy”. To właśnie na to konto należy przesłać środki, wpisując w tytule przelewu: „Opłata za PIT 37, 2023 rok”. Samą deklarację podatkową można przesłać przed lub po dokonaniu płatności.
Progi podatkowe i kto może skorzystać ze zwolnienia podatkowego?
Podatek dochodowy w Polsce co do zasady ma charakter progresywny, czyli im wyższy dochód, tym wyższą stawkę podatku płacimy. Progresywne stawki podatku wynoszą 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie i 32% dla kwoty przekraczającej tę kwotę.
Wysokość dochodu zwolnionego od podatku od 2022 roku wynosi 30 000 zł rocznie. Oznacza to, że jeśli ktoś zarobił w ciągu ostatniego roku do 30 000 zł brutto, nie płaci podatku dochodowego (12%) (jednak i tak ma obowiązek złożyć zeznanie podatkowe). Po rozliczeniu deklaracji państwo musi zwrócić kwotę podatku zapłaconego przez waszego pracodawcę.
„Przykładowo, w lipcu 2023 roku zarobiłem 2867 zł brutto, pracując w niepełnym wymiarze godzin na podstawie umowy zlecenia. Od tej kwoty pracodawca automatycznie odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne (322,83 zł), składkę na ubezpieczenie zdrowotne (228,98 zł) oraz podatek dochodowy (244 zł). W rezultacie otrzymałem 2071,19 zł. Za cały rok 2023 mój oficjalny zysk brutto wyniósł około 28 tys. zł, czyli mniej niż kwota wolna od podatku (30 tys.). W takim przypadku państwo ma obowiązek zwrócić mi podatek dochodowy (ok. 2380 zł). Tylko za lipiec powinienem otrzymać 244 złote – swoim doświadczeniem dzieli się Dmytro, pracownik jednego z warszawskich muzeów.
Zauważmy, że w Polsce istnieje możliwość składania wspólnej deklaracji przez małżonków, czyli jednej na dwoje ze swym mężem/żoną. W takim przypadku kwota dochodu zwolnionego z podatku nie będzie wynosić 30 000 zł, ale 60 000 zł rocznie. Podobnie jest z drugim progiem skali podatkowej, który w obu przypadkach wyniesie nie 120 tys., a 240 tys. złotych. Jest to korzystne tylko wtedy, gdy oboje mają niskie dochody lub jeden z małżonków ma wysokie dochody, a drugi niskie. Przykładowo jeden z małżonków zarabiał 55 tys. zł rocznie, a drugi nic. Wtedy bardziej opłaca się złożyć deklarację wspólnie, bo łączna kwota dochodów na dwie osoby wyniesie poniżej 60 000 złotych, czyli kwoty zwolnionej z podatku.
Istnieje także kilka kategorii osób zwolnionych z podatku, jeżeli ich roczny dochód nie przekracza 85 528 zł. Są to: osoby do 26 roku życia, rodziny 4+ (czyli rodziny wychowujące 4 i więcej dzieci) oraz pracujący emeryci. Jeżeli dochód tych osób przekracza określoną kwotę, wówczas płacą podatek według ogólnej stawki podatkowej (12% dla dochodów do 120 tys.).
Odliczenia i ulgi
Ponadto, podatnik może skorzystać z odliczeń i ulg, które obniżą podatek i dodatkowo zwrócą część środków. Ogólnie, sama lista ulg jest dość duża: obecność małoletnich dzieci, datki na rzecz organizacji publicznych, koszty Internetu, darowizny, rehabilitacja, wpłaty na indywidualne konto emerytalne, koszty transportu w celu dojazdu do pracy, termomodernizacja domu oraz inne.
Jednak, jak podkreśla Iryna Myroniuk, większość z nich jest dość trudna do uzyskania, gdyż wiążą się z gromadzeniem w ciągu roku odpowiedniej dokumentacji na ten temat i przekroczeniem ustalonego limitu otrzymania rekompensaty z tytułu różnicy. Przykładowo, aby otrzymać częściowy zwrot kosztów dojazdu do pracy, wydatki muszą być wyższe niż 3600 zł rocznie, jeżeli osoba dojeżdża do pracy z innej miejscowości. Wówczas różnicę w wydatkach pokryje państwo, pod warunkiem, że dana osoba dołączy do deklaracji wszystkie rachunki potwierdzające wydatki na komunikację.
Natomiast najczęściej ludzie ubiegają się o ulgę na dziecko, ponieważ jest ona łatwa do uzyskania. Z ulgi na dziecko można korzystać nawet wtedy, gdy na stałe mieszka się poza granicami Polski (np. w Ukrainie). Aby to zrobić, należy w zeznaniu podatkowym podać numer PESEL dziecka, a jeśli go nie ma, to datę urodzenia. „Jeśli urząd skarbowy ma jakiekolwiek pytania dotyczące dziecka, może poprosić o dostarczenie aktu urodzenia. W takim przypadku konieczne jest załączenie jego oryginału wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski. Dzieje się tak niezwykle rzadko i tylko w tych przypadkach, jeśli rodzice w oświadczeniu podają nie numer PESEL, ale datę urodzenia dziecka” – zauważa Iryna Myroniuk. Na pierwsze i drugie dziecko państwo zwraca kwotę 1112,04 zł, na trzecie dziecko 2000,04 zł, a na czwarte i każde kolejne dziecko 2700 zł.
Oprócz tego można zrobić korektę poprzednich deklaracji PIT za ostatnie 5 lat. W tym celu należy koniecznie posiadać PIT-11 z roku, w którym dana osoba chce dokonać korekty (lub znaleźć go na koncie osobistym na portalu e-Urząd Skarbowy). Działanie to przydaje się, gdy danej osobie przysługiwała jakaś ulga, z której nie skorzystała. Po korekcie i zatwierdzeniu urząd skarbowy ponownie rozpatrzy deklarację i zwróci odpowiednią kwotę, jeśli się danej osobie należą.
Jak i gdzie można składać deklarację?
Są trzy sposoby złożenia rocznej deklaracji podatkowej:
- poprzez rządowy portal e-Urząd Skarbowy;
- przez bezpłatne komercyjne strony internetowe;
- w papierowej formie.
Rządowy portal e-Urząd Skarbowy.
Od 2019 roku w Polsce działa usługa, dzięki której Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) samodzielnie przygotowuje dla każdego podatnika roczne zeznanie podatkowe. Skarbówka pobiera wszystkie niezbędne dane z systemu elektronicznego (do którego pracodawca miał obowiązek złożyć do 31 stycznia 2024 roku PIT-11). Automatyczne zeznania podatkowe są dostępne dla osób fizycznych, małżonków i samotnych rodziców z małoletnimi dziećmi. „To znaczy, że nie należy samodzielnie przepisywać danych z deklaracji PIT-11 na PIT-37, bo system sam już wszystko wypełnił. Wystarczy przejrzeć i sprawdzić dane w oświadczeniu, a następnie je zatwierdzić. Zajmie to dosłownie kilka minut. Ale jeśli danej osobie przysługuje ulga, wówczas należy je dodać samodzielnie. Można również nie przyjmować deklaracji i samodzielnie złożyć rozliczenie podatku – wyjaśnia Iryna Myroniuk.
Aby złożyć deklarację podatkową online, wystarczy wejść na portal e-Urząd Skarbowy. Zrobić to można za pomocą profilu zaufanego albo aplikacji mObywatel. Po zalogowaniu należy wybrać usługę Twój e-PIT lub Złóż PIT. Na portalu można zapoznać się z PIT-11, który otrzymaliście od swojego pracodawcy lub pracodawców, zapoznać się z automatycznie sporządzoną deklaracją, a także samodzielnie przygotować deklarację. W takim przypadku konieczne będzie wprowadzenie danych z PIT-11 (jeśli macie ich kilka, liczby trzeba zsumować) do odpowiedniego formularza. Obok każdej kolumny formularza znajduje się podpowiedź, skąd można uzyskać informacje. Przykładowo, „poz.96 z PIT-11” oznacza, że w tej kolumnie należy wpisać dane określone w kolumnie 96 formularza PIT-11.
Bezpłatne strony komercyjne
Takie strony pozwalają na samodzielne przygotowanie zeznania podatkowego. „My w Ukraińskim Domu najczęściej korzystamy z dwóch bezpłatnych stron: Pitax i E-pity, ponieważ na stronie rządowej czasami pojawiają się problemy techniczne, a z tymi stronami komercyjnymi ja osobiście nie miałam takich problemów. Na przykład, ktoś chce skorzystać z ulgi na dziecko i otrzymać 1112,04 złotych. Na stronie e-Urząd Skarbowy wybieramy tę ulgę i podajemy PESEL dziecka. Kiedy przystąpimy do zatwierdzenia PIT, zobaczymy, że tego świadczenia nie ma. To się często zdarza. Być może jest to jakiś błąd techniczny lub problem” – zauważa Iryna Myroniuk. Generalnie ten sposób jest dobry dla doświadczonych użytkowników lub dla tych, którzy mają problem z wypełnieniem deklaracji na portalu rządowym.
Forma papierowa
Aby złożyć deklarację w formie papierowej należy udać się do najbliższego urzędu skarbowego lub przesłać wypełniony i podpisany formularz PIT-37 pocztą. Formularze można pobrać pod linkiem, a najbliższy urząd skarbowy można znaleźć przy pomocy strony e-pity. Zwróćcie uwagę, aby wasza deklaracja dotarła do urzędu skarbowego przed upływem terminu składania dokumentów (30 kwietnia 2024 roku).
Zazwyczaj okres składania zeznania podatkowego trwa od 1 stycznia do 30 kwietnia roku następnego. Oznacza to, że dla deklaracji za rok 2023 termin ten upływa 30 kwietnia 2024 roku. Wyjątek stanowi rządowy portal e-Urząd Skarbowy, za pośrednictwem którego deklaracje można składać dopiero od 15 lutego 2024 roku, przy czym system automatycznie wygeneruje deklarację do akceptacji na podstawie otrzymanego od pracodawców PIT-11.
Należy pamiętać, że jeśli ktoś chce samodzielnie złożyć oświadczenie drogą pocztową lub za pośrednictwem komercyjnych serwisów internetowych, należy najpierw uzyskać od wszystkich pracodawców PIT-11 za poprzedni rok kalendarzowy. „Nawet jeśli przepracowaliście gdzieś w jakiejś firmie jeden dzień i zarobiliście 250 zł, to i tak musicie dostać od tego pracodawcy PIT-11, bo on zapłacił za was podatek i musicie to wykazać w zeznaniu” – mówi Iryna. Następnie przy przenoszeniu danych należy zsumować liczby ze wszystkich formularzy PIT-11.
Wyliczając najczęstsze problemy przy wypełnianiu deklaracji, Iryna Myroniuk wskazuje na brak uwagi podczas przepisywania lub wprowadzania danych, a także na to, że ludzie nie pamiętają całkowitej kwoty dochodów, która została wpisana w poprzednim zeznaniu podatkowym. „Aby prawidłowo wypełnić deklarację należy przedstawić sumę wszystkich zysków z poprzedniej deklaracji PIT-37. Jeżeli dana osoba w zeszłym roku nie pracowała w Polsce i nie złożyła żadnych zeznań, wystarczy w tym polu wpisać „0”. System sprawdzi, czy taka osoba rzeczywiście nie pracowała i nie płaciła podatków.”
Pracowniczka punktu konsultacyjnego zwraca także uwagę na fakt, że wypełniając oświadczenie należy podać adres aktualnego miejsca zamieszkania. „Kiedyś konieczne było podanie adresu zamieszkania na dzień 31 grudnia roku kalendarzowego, od którego miał być naliczany PIT. Teraz to się zmieniło i wystarczy podać aktualny adres zamieszkania” – powiedziała Iryna Myroniuk.
1,5% podatku na cele charytatywne
Wszyscy podatnicy mają możliwość przekazania 1,5% swojego rocznego podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego. Każdy może samodzielnie wskazać w zeznaniu podatkowym organizację, której chciałby przekazać te środki. Pamiętajcie, że środki te nie są dodatkowo odliczane, ale już potrącane z podatku, który płacicie państwu. W ten sposób Polska dała swoim podatnikom możliwość samodzielnego kierowania części pieniędzy trafiających do budżetu państwa. Jeżeli nie chcemy przekazywać 1,5% podatku na jakąś organizację pożytku publicznego, to środki te trafią do budżetu państwa.
Aby wesprzeć nasz portal i przekazać 1,5% swojego podatku na rzecz naszego wydawcy Fundacji „Ukraiński Dom” przy wypełnianiu zeznania podatkowego wpiszcie KRS: 0000342283.
Co się stanie jeśli nie złożymy deklaracji na czas?
Od 2019 roku system e-Urząd Skarbowy posiada funkcję automatycznego składania deklaracji przygotowanej przez Krajową Administrację Skarbową. Oznacza to, że jeśli przegapiliście termin składania deklaracji, system zrobi to za was. „W takiej sytuacji dana osoba nie będzie mogła skorzystać ze dostępnych jej ulg, nie otrzyma zwrotu podatku w przypadku nadpłaty, a także nie będzie mogła wybrać, komu dokładnie ma przekazać 1,5% swojego podatku na organizację pożytku publicznego – wyjaśnia Iryna Myroniuk. Pracowniczka punktu konsultacyjnego podkreśla również, że w przypadku automatycznego złożenia deklaracji, osoba również nie dowie się o występowaniu niedopłaty podatków: „urząd skarbowy zacznie was szukać, a kwota długu będzie rosła w wymiarze 8% rocznie.”
Do kogo zwracać się z pytaniami?
W przypadku powstania pytań lub trudności związanych ze sporządzeniem zeznania PIT można zwrócić się do organizacji świadczących bezpłatne usługi doradcze. Wśród nich jest punkt konsultacyjny Ukraińskiego Domu w Warszawie, który działa pod adresem ul. Andersa 29 od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00 – 18:00 oraz w każdą sobotę w godzinach 10:00 – 17:00. Niezbędne konsultacje można uzyskać także telefonicznie: +48 727 805 764, na stronach na Facebook i Telegram, oraz pisząc na adres e-mail: [email protected]. Porady udzielane są w języku polskim i ukraińskim. Punkt prowadzi także konsultacje online, na które można zarejestrować się pod linkiem.
Po to, aby pracownicy punktu konsultacyjnego mogli skutecznie i szybko pomóc w złożeniu deklaracji podatkowej, należy przygotować następujące informacje oraz zabrać ze sobą na wizytę niezbędne dokumenty:
- PIT-11 od wszystkich pracodawców, u których dana osoba pracowała w 2023 roku;
- PIT-37 za 2022 rok w celu przepisania całkowitej kwoty dochodów (jeżeli osoba oficjalnie pracowała w Polsce w 2022 roku);
- numer PESEL;
- numer konta bankowego;
- aktualny adres zamieszkania.
„Apelujemy, aby nie odkładać składania deklaracji do ostatniego dnia, gdyż w tym czasie może dojść do przeciążenia systemu i często pojawiają się różne problemy techniczne z portalem” – podkreśla Iryna Myroniuk.
Dmytro Dymydiuk, Anastazja Werchowecka
Materiał przygotowano dzięki wsparciu Centrum Wsparcia Ukraińskiego Domu w Warszawie