Przy wstępowaniu na polską uczelnię wyższą lub poszukiwaniu pracy w określonej specjalności, od wielu Ukraińców wymagane jest przedstawienie dokumentów potwierdzających uzyskany wcześniej w Ukrainie dyplom. W zależności od sytuacji, takim dokumentem może być apostille, zaświadczenie o uznaniu dyplomu lub jego nostryfikacja. Piszemy o tym, kto potrzebuje nostryfikacji, a komu wystarczy apostille, a także gdzie i jak potwierdzić ukraińskie dokumenty dotyczące wykształcenia.
Apostille
Apostille to specjalne poświadczenie na urzędowych dokumentach, potwierdzające ich autentyczność, umieszczane albo na samym dokumencie, albo na osobnej kartce dołączonej do dokumentu. Apostille zastępuje proces legalizacji dokumentów za granicą dla państw – sygnatariuszy Konwencji haskiej z 1961 roku.
Innymi słowy, jeśli posiadacie dokumenty wystawione przez władze państwowe w Ukrainie, a chcecie posługiwać się nimi za granicą, między innymi w Polsce, może być konieczne umieszczenie na tych dokumentach apostille.
W Ukrainie apostille może zostać wydana przez Ministerstwo Sprawiedliwości (dla dokumentów wydawanych przez organy wymiaru sprawiedliwości i sądy, a także dla dokumentów sporządzanych przez notariuszy Ukrainy), Ministerstwo Oświaty i Nauki (dla dokumentów związanych z dziedziną oświaty i nauki) oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych Ukrainy (w przypadku pozostałych rodzajów dokumentów).
Apostille dla dokumentów edukacyjnych – świadectw ukończenia szkoły średniej czy dyplomów ukończenia studiów wyższych – to najprostszy sposób na ich potwierdzenie. Przyda się jednak tylko wtedy, gdy planujecie studiować w Polsce. Polskie uczelnie wymagają apostille w następujących przypadkach:
- przy wstępowaniu na studia licencjackie lub łączone magisterskie – w tym przypadku należy umieścić apostille na wydanym w Ukrainie świadectwie ukończenia szkoły średniej ogólnokształcącej lub innym równoważnym dokumencie;
- przy wstępowaniu na studia magisterskie – w tym przypadku dyplom licencjata lub jego odpowiednik uzyskany w Ukrainie zostaje opatrzony apostille;
- przy przyjęciu na studia podyplomowe – w tym przypadku apostille dodaje się do uzyskanego w Ukrainie dyplomu magistra lub równorzędnego dokumentu.
Warto zwrócić uwagę na to, że każda z polskich uczelni ma swoje wymagania dotyczące przyjęcia na studia, dlatego przed skompletowaniem dokumentów zdecydowanie warto skontaktować się z wybraną uczelnią i bezpośrednio tam dowiedzieć się, jakich dokumentów wymagają.
Należy również pamiętać, że świadectwo/dyplom i załączniki do niego to dwa odrębne dokumenty. Apostille można umieścić wyłącznie na świadectwie/dyplomie lub na świadectwie/dyplomie i jego załączniku. O tym, jakiej opcji potrzebujecie lepiej zapytać na konkretnej uczelni, na której planujecie studiować.
Więcej o szkolnictwie wyższym w Polsce przeczytacie w naszych materiałach o wstępowaniu na studia licencjackie i magisterskie i na doktoranckie.
W celu umieszczenia apostille na dokumentach edukacyjnych należy skontaktować się z Ministerstwem Edukacji i Nauki Ukrainy. Można to zrobić zarówno samodzielnie, jak i przy pomocy pośredników. Zwykle firmy, które oferują tłumaczenie przysięgłe, mają również usługę składania dokumentów do ministerstwa w celu umieszczenia apostille. Decydując się na tę opcję, należy liczyć się z tym, że firma pośrednicząca może pobrać za tę usługę dodatkową opłatę.
Dokumenty do ministerstwa można składać również samodzielnie. Przyjmowanie dokumentów w celu opatrzenia apostille odbywa się w poniedziałek, wtorek, środę i czwartek w godzinach od 9:30 do 13:00 pod adresem: Kijów, ul. Wiaczesława Czornowoła 25. Przed wizytą należy założyć konto osobiste na stronie Centrum Informacji i Wizerunku Ministerstwa Oświaty i Nauki Ukrainy i zapisać się tam do elektronicznej kolejki. Z listą wymaganych dokumentów można zapoznać się tutaj. Dokumenty można składać osobiście lub wysłać pocztą (więcej o tym w rozdziale „Zdalne składanie dokumentów”). Termin wystawienia apostille wynosi od 2 godzin do 10 dni, nie wliczając czasu dostarczenia dokumentów. Koszt usługi w ministerstwie różni się w zależności od szybkości obsługi. Terminy i ceny dostępne są pod linkiem.
Należy pamiętać, że apostille jest wypełniana w języku ukraińskim. Dlatego trzeba najpierw przygotować ją, a dopiero potem przekazać dokumenty do tłumaczenia.
Uznanie dyplomu
Innym sposobem potwierdzenia zdobytego w Ukrainie wykształcenia jest procedura uznania dyplomu. Uznanie dyplomu może być wymagane przy przyjęciu na studia magisterskie, doktoranckie lub podyplomowe, a także przy zatrudnieniu. W przypadku kontynuacji nauki w Polsce, jedynie konkretna jednostka naukowa może wskazać, jakich dokumentów wymaga od aplikujących z zagranicy – apostille, uznania czy nostryfikacji.
W przypadku zatrudnienia sytuacja wygląda następująco: przedstawiciele tzw. zawodów regulowanych – zawodów wymagających określonego wykształcenia i poziomu kwalifikacji – mają obowiązek uznania lub nostryfikacji dyplomu. Wykaz zawodów regulowanych ustalany jest odrębnie przez każde państwo. Z wykazem zawodów regulowanych w Polsce w 2024 roku można zapoznać się pod linkiem.
W przypadku przedstawicieli innych zawodów, wszystko zależy od decyzji pracodawcy. Na przykład, nauczyciele w szkołach i wykładowcy na uczelniach nie figurują w Polsce na liście zawodów regulowanych, jednak, aby móc pracować w szkole lub na uczelni, instytucja edukacyjna wymaga od kandydatów do pracy uznania lub nostryfikacji dyplomu.
Należy pamiętać, że lekarze, dentyści i pielęgniarki mają odrębną procedurę potwierdzania kwalifikacji. O tym napiszemy w osobnym artykule.
Uznanie dyplomu możliwe jest wyłącznie w przypadku dyplomów specjalistycznych i magisterskich, które zostały wydane w Ukrainie przed 19 czerwca 2006 roku. Procedura jest bezpłatna i prowadzona przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA). Dokumenty do uznania dyplomu składa się on-line. Czas oczekiwania na wynik wynosi 60 dni lub więcej.
Do uznania dyplomu należy przygotować następujące dokumenty:
- dyplom i załączniki do niego;
- dokument potwierdzający poprzednie wykształcenie, na podstawie którego dana osoba została przyjęta na studia oraz załączniki do niego (np. dyplom licencjata lub specjalisty, jeśli ubiegacie się o uznanie tytułu magistra);
- dokument tożsamości;
- dokument potwierdzający zmianę nazwiska (np. akt małżeństwa) (jeżeli jest to konieczne);
- dokument potwierdzający status uchodźcy (chodzi tu o Ukraińców posiadających PESEL UKR).
Należy pamiętać, że w przypadku dokumentów wydanych w języku ukraińskim, rosyjskim i angielskim tłumaczenie nie jest wymagane.
Wniosek o uznanie dyplomu składa się on-line w systemie SYRENA w NAWA. Szczegółowa instrukcja w języku ukraińskim jest dostępna pod linkiem.
W przypadku wątpliwości, co jest konkretnie wymagane – uznanie czy nostryfikacja – można sprawdzić swój dyplom w systemie Kwalifikator. Wystarczy wpisać kraj wydania dyplomu, stopień wykształcenia i wybrać, kiedy dokument został wydany (przed, czy po 19 czerwca 2006 roku). W przypadku, gdy uznanie dyplomu będzie wystarczające, pojawi się następujący komunikat UWAGA: potwierdzenie równoważności z odpowiednim polskim dyplomem – zgodnie z informacjami na stronie «Wydawanie informacji o zagranicznych dyplomach».
Nostryfikacja
Nostryfikacja to procedura uznawania zagranicznych edukacyjnych dokumentów w kraju, w którym planujecie kontynuować naukę lub podjąć pracę. W przypadku dyplomów ukraińskich w Polsce, nostryfikacja polega na porównaniu kompetencji zdobytych w Ukrainie z wymaganiami ustalonymi dla konkretnego zawodu w Polsce. Innymi słowy, podczas procesu nostryfikacji sprawdzana jest nie tylko autentyczność dokumentów edukacyjnych, ale także całego programu kształcenia – przedmiotów, liczby godzin, które zostały zrealizowane podczas studiów w Ukrainie.
Na podstawie wyników takiej weryfikacji można odmówić uznania dyplomu; uznania dyplomu niższego stopnia (np. zrównania tytułu magistra z polskim licencjatem); uznania tylko jednej z kilku posiadanych specjalizacji (np. jeśli posiadacie dyplom nauczyciela matematyki i informatyki w Ukrainie, w Polsce może on zostać uznany jedynie za dyplom nauczyciela matematyki); uznanie dyplomu z wymogiem ukończenia dodatkowych kursów; uznania dyplomu bez żadnych wymagań i zastrzeżeń.
Nostryfikacją dyplomów zajmują się uczelnie posiadające kategorię naukową A+, A lub B+ w dyscyplinie, do której należy dany dyplom.
Aby złożyć wniosek o nostryfikację dyplomu, należy samodzielnie znaleźć uczelnię posiadającą specjalizację, której potrzebujemy. Większość uczelni w Polsce udostępnia informacje o programach studiów. Dzięki temu można samodzielnie porównać program studiów na polskiej uczelni z tym, który opracowaliście na studiach w Ukrainie i znaleźć najbardziej zbliżoną opcję.
Po wybraniu uczelni należy ustalić listę wymaganych przez nią dokumentów. Zwykle obejmują one:
- dyplom wraz z załącznikiem z tłumaczeniem na język polski;
- dokument poprzedniego wykształcenia, na podstawie którego zostaliście przyjęci na studia oraz jego załącznik (np. dyplom licencjata lub specjalisty, jeśli chcecie wystąpić o uznanie dyplomu magistra) wraz z tłumaczeniem na język polski;
- dokument potwierdzający zmianę nazwiska (np. akt małżeństwa) (jeżeli jest to konieczne);
Procedura nostryfikacyjna, od chwili złożenia wniosku do uczelni do podjęcia decyzji o uznaniu lub nieuznaniu dyplomu, trwa 90 dni lub dłużej.
Nostryfikacja jest odpłatna i nie może przekroczyć 50% wynagrodzenia profesora (od lutego 2024 roku wynosi ono 7210 zł). Cenę ustala każda uczelnia osobno. Istnieje możliwość otrzymania rekompensaty za nostryfikację w powiatowym urzędzie pracy.
Więcej informacji o nostryfikacji na stronie NAWA.
| Apostille | Uznanie dyplomu | Nostryfikacja | |
| Potwierdza dokument średniego wykształcenia | Tak | Nie | Nie |
| Potwierdza dokument wyższego wykształcenia | Tak | Tak | Tak |
| Działa na całym świecie (wśród państw sygnatariuszy Konwencji*) | Tak | Nie | Nie |
| Działa wyłącznie w konkretnym państwie (na przykład w Polsce) | Nie (państwo nie ma znaczenia, działa jednakowo we wszystkich państwach – sygnatariuszach Konwencji) | Tak | Tak |
| Powstaje w Ukrainie | Tak | Nie | Nie |
| Powstaje w Polsce | Nie | Tak | Tak |
| Usługa płatna | Tak | Nie | Tak |
| Czas wydania | Od 2 godzin do 10 dni (bez wliczania czasu na wysłanie dokumentu) | Od 60 dni i więcej | Od 90 dni i więcej |
| Osobliwości | Zazwyczaj wymagana przy wstępowaniu do uczelni wyższej | Działa wyłącznie w przypadku dokumentów otrzymanych do 19 czerwca 2006 roku | Skomplikowany proces otrzymania. Istnieje ryzyko odmowy potwierdzenia kwalifikacji albo jej częściowego potwierdzenia (na przykład – na niższym poziomie – gdy w Polsce dyplom magistra przyrównuje się do licencjata) |
Jeśli macie pytania dotyczące polskiego systemu edukacji lub zatrudnienia w Polsce, możecie zwrócić się o poradę do specjalistów. Do takich ośrodków należy punkt konsultacyjny Ukraińskiego Domu w Warszawie (ul. Andersa 29). Od niedawna specjaliści ośrodka prowadzą konsultacje dotyczące szkolnictwa średniego w Polsce. Aby umówić się na taką konsultację, należy wypełnić ankietę, po czym z osobą ubiegającą się o poradę skontaktuje się specjalista w celu ustalenia dogodnego terminu konsultacji. Z konsultantami można się kontaktować w godzinach 10:00 – 18:00 w tygodniu (telefonicznie lub mailowo).
Anasіsia Verkhovetska