Mija właśnie 95. rocznica zawarcia układu sojuszniczego między Rzeczpospolitą Polską a Ukraińską Republiką Ludową z 21 kwietnia 1920 r., zwanego paktem Piłsudski-Petlura lub umową warszawską.
Podpisana w nocy z 21 na 22 kwietnia 1920 r. (już po północy) polsko-ukraińska umowa polityczna wraz z zawartą kilka dni później tajną konwencją wojskową stały się podstawą sojuszu polsko-ukraińskiego. W jego wyniku żołnierze polscy i ukraińscy wspólnie walczyli „za wolność waszą i naszą” w wojnie 1920 r. z Rosją Sowiecką. Polska zdołała wówczas zachować niepodległość, Ukraina utraciła wtedy niepodległy byt na ponad 70 lat…
Ta wspólna walka Polaków i Ukraińców była nie tylko walką o niepodległość własnych krajów, ale także walką ze zbrodniczą ideologią totalitarną głoszoną przez bolszewików. W kolejnych dziesięcioleciach system sowiecki przyniósł miliony ofiar, walkę z religią i rzesze męczenników oraz zburzonych świątyń, zniszczenie dziedzictwa kulturowego wielu narodów oraz masowe deportacje dziesiątek milionów ludzi. Ta straszna spuścizna systemu sowieckiego pokazuje jak ważnym momentem historii Europy i świata była walka Polski i Ukrainy z Rosją Sowiecką w 1920 r.
Przykro, iż mało kto pamięta o rocznicy tak ważnego wydarzenia w stosunkach między oboma narodami i państwami. Warto o nim przypominać właśnie dzisiaj, gdy Ukraińcy znowu toczą walkę o niepodległy byt własnego państwa, a Polacy udzielają im wsparcia. Pamięć o wydarzeniach 1920 r. nabiera tym większej aktualności w kontekście tego, że w prowadzącej agresję przeciwko Ukrainie współczesnej Rosji coraz częściej słychać odwoływanie się do imperialnego dziedzictwa sowieckiego.
Chcemy przypomnieć tę piękną kartę polsko-ukraińskiej współpracy i braterstwa broni sprzed 95 laty oraz uczcić bohaterów, którzy walczyli „za wolność waszą i naszą”. W Lublinie na najstarszej nekropolii miasta mamy groby żołnierzy obu sojuszniczych armii – żołnierzy Wojska Polskiego, którzy zginęli w wojnie 1920 r. oraz żołnierzy armii Ukraińskiej Republiki Ludowej, którzy w okresie międzywojennym zamieszkali w Lublinie i tu znaleźli miejsce wiecznego spoczynku. Pragniemy dzisiaj – 21 kwietnia 2015 r. – złożyć symboliczne wiązanki kwiatów na grobach żołnierzy ukraińskich na cmentarzu prawosławnym przy ul. Lipowej (godz. 18.00) oraz na grobach polskich żołnierzy wojny 1920 r. na cmentarzu wojskowym przy ul. Białej (godz. 18.15). Zachęcamy wszystkich do wspólnego uczczenia bohaterów naszych narodów.
Mamy nadzieję, że wspólna walka Polaków i Ukraińców „za wolność waszą i naszą” oraz współpraca i sojusz Polski i Ukrainy sprzed 95 laty staną się tradycją, o której będzie pamiętać i do której będzie odwoływać się także młode pokolenie Polaków i Ukraińców.
Grzegorz Kuprianowicz,
Prezes Towarzystwa Ukraińskiego
Zbigniew Wojciechowski,
Prezes Stowarzyszenia „Wspólne Korzenie”
Lublin, 21 kwietnia 2015 r.