Wrocław – miasto w południowo-zachodniej Polsce, trzecie co do wielkości po Warszawie i Krakowie. Miasto świątyń, mostów, tramwajów, legend i słynnych wrocławskich krasnali, które pochowały się w najbardziej i zarazem najmniej oczekiwanych miejscach. Miasto o wielowiekowej historii, na przestrzeni lat stało się domem dla przedstawicieli wielu kultur i religii. Wrocław dla każdego jest inny, ale tym nie mniej fascynujący i ciekawy.
Jedna wizyta w tym mieście to zdecydowanie za mało, aby zwiedzić wszystkie muzea, galerie i zabytki. Oferta kulturalna stolicy Śląska jest tak bogata i różnorodna, że niemal na pewno każdy znajdzie coś dla siebie – od wielbicieli średniowiecznej architektury, po fanów głośnych imprez pod neonami; od podróżujących w pojedynkę, w towarzystwie znajomych, po rodziny z dziećmi i emerytów. Proponujemy propozycję spaceru po Wrocławiu – miejsca oczywiste, i te nie do końca, które można zobaczyć w mieście w trzy dni i choć trochę dotknąć jego historii, kultury i ducha.
Na początek kilka wskazówek dla indywidualnych turystów.
Jak dojechać?
Wrocław jest położony w południowo – zachodniej Polsce, w pobliżu granicy z Czechami. Pomimo swojego zachodniego położenia miasto jest dogodnie skomunikowane z całym krajem szlakami kolejowymi i drogowymi. 5 godzin jazdy autobusem dzieli stolicę Dolnego Śląska od Warszawy, 3,5 godziny od Krakowa, 7,5 godziny od Gdańska.
Wrocław jest jednym z największych węzłów kolejowych w Polsce i posiada połączenia kolejowe z większością miast w kraju. Na terenie miasta znajduje się wiele przystanków kolejowych. Większość pociągów pasażerskich przyjeżdża na dworzec Wrocław Główny.
Na stronie internetowej e-podroznik.pl można znaleźć dogodne połączenie autobusowe lub kolejowe z Wrocławiem.
Na terytorium miasta, w odległości 10 kilometrów od centrum, znajduje się również międzynarodowe lotnisko Copernicus Airport Wrocław. Lotnisko posiada regularne połączenia z takimi miastami w Polsce jak Warszawa (LOT), Gdańsk (Ryanair) czy Olsztyn (Ryanair). Najtańszym sposobem dostania się z centrum na lotnisko jest skorzystanie z autobusu miejskiego nr 106 lub nr 206 (linia nocna). Więcej o transporcie publicznym poniżej.
Gdzie zamieszkać?
Polecamy szukanie noclegów na sprawdzonych serwisach – booking.com i Airbnb.com. Można tam znaleźć zarówno miejsce w hostelu, jak i hotelowe pokoje, a także pokoje lub mieszkania do wynajęcia.
Jak przemieszczać się po mieście?
Ze względu na duży obszar miasta i przestrzenne rozproszenie atrakcji, turyści we Wrocławiu często muszą korzystać z komunikacji miejskiej. Do dyspozycji mieszkańców i gości miasta są 23 linie tramwajowe i 71 autobusowych (w tym 13 nocnych). Najbliższy przystanek, poszukiwaną trasę i czas przyjazdu można znaleźć w aplikacji Jakdojade, którą należy pobrać na telefon. Bilety można kupić w „biletomatach” na przystankach i bezpośrednio w autobusie lub tramwaju. Należy pamiętać, że w komunikacji miejskiej bilet można kupić tylko za pomocą płatności kartą w specjalnych automatach, których interfejs jest również dostępny w języku ukraińskim. Kolejną cechą biletów komunikacji miejskiej we Wrocławiu jest to, że jeśli kupi się je w autobusie/tramwaju, automat nie wystawia biletu elektronicznego ani drukowanego, a jedynie zapisuje je w pamięci karty, którą zapłacono za przejazd. Podczas sprawdzania biletów należy okazać tę kartę kontrolerom, z której specjalnym urządzeniem odczytają informacje o bilecie.
Bilety na komunikację we Wrocławiu różnią się czasem działania. Można też kupić karnet dzienny i z jednym biletem przesiadać się na różne trasy i rodzaje transportu. Aby sprawdzić, jak długo bilet jest jeszcze ważny, należy przyłożyć kartę płatniczą do biletomatu – odpowiednia informacja pojawi się na ekranie.
We Wrocławiu działają również firmy taksówkarskie – Uber, Mytaxi, Wicar.
Gdzie zjeść?
We Wrocławiu jest pełno różnorodnych restauracji na każdy gust i każdą kieszeń. Dla budżetowego turysty najlepszym miejscem na obfity lunch jest tzw. bar mleczny. Taką nazwę można wpisać w wyszukiwarkę, a pojawi się kilkadziesiąt tego typu zakładów. Idąc do baru mlecznego nie należy spodziewać się wykwintnej i wyrafinowanej kuchni, gotują jak w dobrej jadalni – tanio, smacznie i w dobrej jakości. To właśnie w takich barach można spróbować tradycyjnej polskiej i regionalnej śląskiej kuchni – żurek, pierogi, bigos, placki ziemniaczane lub kluski śląskie. Za pierwsze i drugie danie oraz kompot zapłacimy około 20 – 25 złotych.
Jak zorganizować zwiedzanie miasta?
Pierwszym po hotelu miejscem, który warto odwiedzić w każdym nowym mieście, a zwłaszcza we Wrocławiu, jest punkt informacji turystycznej. Można tu zaopatrzyć się w bezpłatne materiały informacyjne – plan miasta, krótkie przewodniki, broszury z ofertami muzeów itp. Tutaj również można znaleźć aktualne informacje o wydarzeniach odbywających się w mieście, a konsultanci zawsze służą praktycznymi informacjami.
Centrum Informacji Turystycznej we Wrocławiu mieści się na Placu Rynek 14. Godziny otwarcia: codziennie od 9:00 do 19:00.
Dokładniejsze poznanie miasta warto rozpocząć od bezpłatnej wycieczki – zwiedzania Wrocławia. Inicjatywy free tours lub formalnie bezpłatnych wycieczek są niezwykle popularne na całym świecie. Przewodnicy to zwykle lokalni mieszkańcy, którzy chcą pokazać gościom swoje miasto. Za wycieczkę nie są pobierane żadne opłaty, zamiast tego na koniec każdy może sam zdecydować, ile zapłacić (lub nie zapłacić wcale) przewodnikowi.
Tego typu wycieczki po Wrocławiu proponuje organizacja Walkative. W ofercie znajdują się zarówno wycieczki krajoznawcze po mieście, jak i tematyczne – na przykład o wrocławskich mostach i wyspach, „Horrory Wrocławia”, czy o Dzielnicy Czterech Wyznań. Wycieczki zazwyczaj prowadzone są w języku angielskim lub polskim. Wybrać wycieczkę, czas i język, a także zarejestrować się można na stronie internetowej Walkative.
Jeśli póki co nie macie w perspektywie wyjazdu do Wrocławia, zapraszamy na krótki spacer po mieście w naszym tekście.
Na początku było słowo… Albo nieco o historii Wrocławia
Pierwsza pisemna wzmianka o mieście Wrocław pochodzi z 1000 roku i związana jest z pobytem tu miejscowego biskupa. Jednak nadodrzańskie tereny przypadły ludziom do gustu na długo przed X wiekiem. Nawet na starożytnych mapach z połowy II wieku naszej ery można znaleźć osady, które istniały na terenie współczesnego miasta. Badania archeologiczne wykazały również obecność na terenie Wrocławia osadnictwa archeologicznej kultury przeworskiej, szeroko rozpowszechnionej w Polsce i zachodniej Ukrainie do początku V wieku naszej ery.
Pierwsze fortyfikacje przyszłego miasta założył polski król Mieszko I w 985 roku na wyspie Tum – stąd geograficznie wywodzi się Wrocław. W 1242 roku Wrocław otrzymał prawo magdeburskie, czyli prawo samorządu miejskiego.
W różnych latach miasto należało do różnych państwowych bytów – Królestwa Polskiego (X-XIV w.), Królestwa Czeskiego (XIV-XVI w.), Cesarstwa Austriackiego (XVI-XVIII w.), Prus / Cesarstwa Niemieckiego / Republiki Weimarskiej / III Rzeszy (XVIII wiek – 1945). Po II wojnie światowej Wrocław znalazł się w granicach Polski. Jednak bogata historia przebywania w różnych państwach zostawiła w mieście ślady – co najbardziej widać w architekturze.
Od gotyku do modernizmu – zachwycająca wrocławska architektura
Gotyckie świątynie, barokowe kościoły i pałace, domy w stylu secesyjnym, socjalistyczne sypialnie – budowle z różnych epok, ale wszystkie znalazły swoje miejsce nad brzegiem Odry. Różnorodność wrocławskiej architektury można poznać się na dwa sposoby – albo obejść całe miasto, albo odwiedzić Rynek. To właśnie na Rynku, który jest jednym z największych w Europie, jak w pigułce zgromadziły się przykłady głównych stylów architektonicznych powszechnych na tych terenach.
Warto zacząć od późnogotyckiego Ratusza, który znajduje się na środku Rynku. Jest to dwukondygnacyjny budynek z wieżą zegarową i kilkoma budynkami gospodarczymi, które powstawały na przestrzeni kilku wieków – od XIII do XVI wieku. W czasie II wojny światowej budynek Ratusza został częściowo uszkodzony i całkowicie odrestaurowany w pierwszych powojennych latach.
Ratusz – miejsce obrad władz miasta – pełnił nie tylko funkcje administracyjne, ale był też swoistym symbolem miasta i miał świadczyć o jego bogactwie. Budynek Ratusza jest więc ozdobiony bogatą sztukaterią i rzeźbami.
Dziś w Ratuszu można zwiedzać Muzeum Sztuki Mieszczańskiej, w którym zgromadzone są wyroby wrocławskich rzemieślników i artystów. Muzeum czynne jest od środy do niedzieli: od 11:00 do 16:00 w środę, od 11:00 do 17:00 od czwartku do soboty, od 10:00 do 18:00 w niedzielę. Cena biletów to 10/15 zł. Bezpłatny wstęp do muzeum – w każdy czwartek.
Również w podziemiach Ratusza znajduje się jedna z najstarszych gospód w Polsce – Piwnica Świdnicka, która działa z krótkimi przerwami od drugiej połowy XIII wieku. W XVI wieku podziemna pijalnia piwa została połączona tunelem z przeciwległym budynkiem Pod Złotym Dzbanem, w którym działał browar. Piwnica Świdnicka przez wieki była jednym z najpopularniejszych miejsc we Wrocławiu, a jej sława rozeszła się daleko poza Śląsk. Bywały tu osoby koronowane, jak cesarz rzymski Zygmunt Luksemburski, artyści, jak Johann W. Goethe, polski kompozytor Fryderyk Chopin, polski pisarz i historyk Józef Ignacy Kraszewski, naukowcy i politycy. Pijalnia jest czynna do dziś.
Ratusz jest otoczony skwerem kamienic – w przeszłości budynków mieszkalnych zamożnych mieszczan. Najstarszą zachowaną budowlą na wrocławskim Rynku jest tzw. Kamienica Pod Siedmioma Elektorami. Zbudowano ją w drugiej połowie XIII wieku. Bogata dekoracja budowli w stylu barokowym pochodzi jednak z końca XVII wieku – wówczas fasadę ozdobiono malowidłami przedstawiającymi siedmiu elektorów – książąt elektorów, którzy mieli prawo wyboru cesarza Świętego Imperium Rzymskiego. Ósma postać przedstawiona na fasadzie to cesarz Leopold I. Z daleka może się wydawać, że wszystkie figury i inne dekoracje to płaskorzeźby i rzeźby, jednak po bliższym podejściu do kamienicy, okazuje się, że to tylko iluzja, trójwymiarowy obraz, a sama fasada jest płaska.
Innym ciekawym obiektem Rynku jest Kamienica Pod Gryfami. Zbudowano ją na początku XIV wieku i przebudowano w stylu manierystycznym w XVI wieku. Budynek zaskakuje fasadą – z dołu prosta i niczym się nie wyróżniająca, jest uwieńczona czterema parami heraldycznych zwierząt – gryfami, lwami, orłami i pelikanami.
Przykładem secesji we wrocławskiej architekturze jest Dom Towarowy Braci Barasch, dziś Centrum Handlowe Phoenix przy Placu Rynek 31-32. Zbudowany w latach 1903-1904 obiekt jest najbardziej atrakcyjny dzięki dużym oknom. Jeśli spojrzeć na budynek od ulicy Kurzy Targ, można zauważyć, że prawie całą ścianę budynku stanowi solidna szklana sklepowa witryna.
Budynek przy Placu Rynek 9-11 wyróżnia się nieco na tle renesansowej i barokowej zabudowy Rynku – to piętrowy biurowiec, w którym dziś mieści się bank. Budynek wzniesiono w latach 1930-1931, na miejscu dwóch starszych murowanych domów. Biuro zostało zbudowane w stylu modernizmu i doskonale wpisuje się w ówczesne idee nowoczesności i innowacyjności.
Dzielnica, w której pracują latarnicy
Ostrów Tumski jest najstarszą częścią Wrocławia i dziś już w ogóle nie jest wyspą. Na początku XVIII wieku w wyniku przebudowy obwarowań miejskich zasypano również dwie odnogi Odry, które obmywały wyspę. Dziś Most Tumski prowadzi do najstarszych zabytków Wrocławia, a sama okolica do dziś nazywana jest ostrowem.
Główna ulica przechodząca przez wyspę prowadzi do katedry Jana Chrzciciela. W pobliżu zobaczyć można najstarszą zachowaną budowlę we Wrocławiu – kościół św. Idziego, zbudowany w pierwszej połowie XIII wieku. Katedrę i kościół łączy brama, na szczycie której widoczny jest okrągły przedmiot – najprawdopodobniej pozostałość wcześniejszej dekoracji. Dziś ta brama nazywa się Kluskową od nazwy lokalnej potrawy – klusek, a związana z nią legenda opowiada o mężczyźnie, któremu we śnie ukazała się jego zmarła żona i zostawiła mu garnek pełen klusek. Kobieta ostrzegła męża, że powinien zostawić przynajmniej jedną kluskę, aby na drugi dzień dzbanek sam się napełnił. Ale głodny chciał zjeść je wszystkie, ale ostatnia kluska nadal nie chciała się „złapać” i w końcu wyślizgnęła się aż na szczyt bramy.
Obecnie ulice i zaułki Ostrowa Tumskiego nadal oświetlają gazowe latarnie – jest ich w okolicy ponad 100. Codziennie – przed zachodem słońca i o świcie – latarnie są zapalane i gaszone przez latarnika w cylindrze i czarnym płaszczu.
Wrocław z lotu ptaka
Aby rzeczywiście docenić skalę Wrocławia, warto spojrzeć na miasto z góry. W tym celu turyści mają do dyspozycji kilka platform widokowych, z których większość znajduje się na kościelnych dzwonnicach. Oto trzy miejsca, z których Wrocław widać jak na dłoni.
Taras widokowy w katedrze Iwana Chrzciciela na Ostrowiu Tumskim – wysokość kościelnych wież wynosi 98 metrów. Taras widokowy jest dostępny od wtorku do piątku od 11:00 do 16:30 oraz od soboty do niedzieli od 14:00 do 17:00. Cena biletów wstępu to 8/10 zł.
Mostek Pokutnic w kościele św. Marii Magdaleny (ul. Szewska 10) – most łączący dwie wieże kościoła znajduje się na wysokości 45 metrów i jest najwyższym mostem we Wrocławiu (tak, nie wszystkie są nad Odrą ). Mostek Pokutnic można zwiedzać codziennie – w sezonie letnim od 10:00 do 20:00, a zimą od 10:00 do 19:00. Cena biletów to 7/10 zł. Aby dostać się na taras widokowy, trzeba pokonać 247 schodów.
Mostek Pokutnic nazywany jest też mostkiem czarownic, a z tym miejscem związana jest kolejna wrocławska legenda. Historia opowiada o miejscowej dziewczynie Tekli, która prowadziła frywolne życie, ciągle się bawiła i nie chciała pracować. Z tego powodu ojciec przeklął dziewczynę, a pewnej nocy ciemne siły zabrały Teklę na most kościoła św. Marii Magdaleny. Tam dziewczyna została zmuszona do wiecznego zamiatania przejścia i nie mogła zejść. Kiedy Tekla zmęczyła się, z pomocą przyszła jej mała czarownica Martynka, który zlitowała się nad dziewczyną i namówił magika Michała, by zdjął ją z mostu. Od tego czasu Mostek Męczenników jest pokazywany młodym dziewczętom jako przestroga przed frywolnym życiem.
Wieża Matematyczna Uniwersytetu Wrocławskiego jest częścią najstarszego budynku Uniwersytetu Wrocławskiego, znajdującego się przy Placu Uniwersyteckim 1. Wieża jest częścią Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego. Taras widokowy na wysokości 42 metrów można zwiedzać od czwartku do wtorku (środa jest dniem wolnym od pracy) od 10:00 do 17:00 w okresie maj-wrzesień i do 16:00 w okresie październik-kwiecień.
Częścią Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego są również sale ekspozycyjne, które opowiadają o historii uczelni, a także dwie sale – Aula Muzyczna/Oratorium Marianum i Aula Leopoldyńska/Aula Leopoldina. Obie sale zdobią barokowe malowidła. Najbardziej znana jest Aula Leopoldina, nazwana na cześć założyciela uniwersytetu, cesarza Leopolda I. Pośrodku podium znajduje się grupa rzeźbiarska z Leopoldem I na tronie. W pobliżu znajduje się personifikacja Roztropności (starzec z lustrem) i Przezorności (kobieta z ulem); u stóp cesarza znajdują się alegorie Zwady (kobiety z rozczochranymi włosami) i Głupoty (młodego mężczyzny z oślimi uszami), których odrzucił. Na suficie znajdują się freski symbolizujące apoteozę Nauki oraz alegoryczne obrazy ówczesnych nauk i sztuk.
Mosty, mosty i jeszcze raz mosty
Wrocław leży nad brzegiem Odry i jej czterech dopływów – Bystrzycy, Oławy, Ślęzy i Widawy. Przez miasto przepływają również mniejsze potoki i strumyki. Miasto i jego 12 wysp jest połączonych 113 mostami. Wrocławski most 114, jak pisaliśmy wyżej, łączy dwie wieże kościoła św. Marii Magdaleny. Najsłynniejszym wrocławskim mostem jest, zbudowany w latach 1908-1910, Most Grunwaldzki.
Wśród wrocławskich mostów są też krajowi rekordziści – jest nim przerzucony nad Odrą i Wyspą Rędzińską most Rędziński, który ma 1742 m długości – czyni go to najdłuższym mostem w Polsce. Całkowita powierzchnia mostu wynosi 70 000 metrów kwadratowych, jest więc największym mostem żelbetowym na świecie. Most Rędziński to kolos, który swoje piękno ukazuje nocą, kiedy wszystkie 160 lin podtrzymujących konstrukcję jest oświetlonych, a cała konstrukcja odbija się w wodach Odry.
W poszukiwaniu wrocławskich krasnali
Wizytówką miasta są wrocławskie krasnale, czyli jak nazywają je Polacy krasnoludki. Pierwsze małe figurki pojawiły się w mieście w 2005 roku. Jednak za poprzedników rzeźb uważa się graficzne wizerunki krasnali pozostawiane na ulicach Wrocławia w latach 80. przez członków antykomunistycznego ruchu „Pomarańczowa Inicjatywa”. Głównym celem ruchu było zaprotestowanie przeciwko rządowi za pomocą elementów absurdu i głupoty. Symbolem ruchu stał się krasnal w czerwonym kapeluszu.
Dziś wrocławskie krasnale nie są już symbolem protestu. Niektóre z nich oznaczają ważne miejsca, wydarzenia i osoby związane z Wrocławiem, inne są elementem promocji. Dziś w mieście można znaleźć ponad 400 krasnali, autorstwa 11 rzeźbiarzy. Opiekują się nimi zarówno instytucje państwowe, jak i prywatne firmy czy organizacje, a także osoby prywatne.
Szukanie wrocławskich krasnali to wspaniała rozrywka podczas zwiedzania miasta. Oczywiście nie zmuszamy do odnalezienia wszystkich 400, ale te najciekawsze warto odnaleźć. Oto jedynie kilka propozycji:
- krasnal Tekla i krasnal – czarownica Martynka na Mostku Pokutnic.
- krasnal wolontariusz i uchodźczyniprzy budynku Dworca Głównego.
- krasnal – Pracz Odrzański – jeden z pierwszych wrocławskich krasnali – można go zobaczyć nad wodą, po drodze przez Most Piaskowy na wyspę Piasek.
- krasnal czytelnik przy Ossolineum.
Anastazja Werchowecka