„Być albo nie być? Kto postępuje godniej – kto biernie stoi pod gradem strzał losu, czy ten co stawia opór morzu nieszczęść i w walce kładzie im kres. Umrzeć. Zasnąć. Nic więcej”, – kadry z kijowskiego Majdanu i słowa Szekspira rozpoczynają polsko – niemiecki dokumentalny film Elwiry Niewiery i Piotra Rosołowskiego „Syndrom Hamleta”. Główni bohaterowie filmu to – Ukraińcy. Film nagrodzono na festiwalach w Locarno i Krakowie. Jego premiera odbędzie się 30 września w Warszawie.
Rewolucja Godności, aneksja Krymu, wojna na Donbasie i pełnowymiarowa agresja rosyjska na Ukrainę dogłębnie zmieniły życie każdego Ukraińca. Dokument „Syndrom Hamleta” opisuje te zmiany – pokazuje pokolenie młodych ludzi, urodzonych w czasach rozpadu Związku Radzieckiego, uformowanych przez Majdan 2013 roku, natchnionych siłą politycznych zmian i naznaczonych wojenną traumą.
Film powstał na podstawie spektaklu ukraińskiej reżyserki Rozy Sarkisian. Akcja filmu przenosi nas na teatralną scenę, gdzie pięciu głównych bohaterów bierze udział w wyjątkowym projekcie, w ramach którego próbują połączyć ich osobiste doświadczenia z szekspirowskim „Hamletem”. Uczestnicy walczą na scenie ze swymi „demonami” – przedstawiają momenty z ich życia, gdy przyszło im stanąć przed bardzo ważnym wyborem – „być albo nie być”, „żyć czy nie żyć”, „zabijać czy nie zabijać”. Trzech bohaterów filmu było na wojnie: Roman opowiada o terrorze, który towarzyszył mu na pierwszej linii; Katia o seksizmie w armii, strachem przed zgwałceniem i granatem „dla siebie”, który nosiła w napierśnej kieszeni; Sławik dzieli się myślami samobójczymi, które towarzyszyły mu podczas bitwy o donieckie lotnisko. Inni uczestnicy projektu: Rodion – osoba LGBT – stara się przepracować traumatyczne doświadczenie bycia sobą w Doniecku i ogólnie w Ukrainie oraz Oksana – aktorka i feministka, która rozważa o wartościach i przyzwyczajeniach uformowanych przez społeczeństwo – „Zostać, czy nie zostać?”. Przed nami są ludzie, którzy starają się uporać z traumami, między innymi wojennymi. Wojny, która ciągle jest ich teraźniejszością i nawet przyszłością.
„Syndrom Hamleta” nie tylko mistrzowsko oddaje obraz pokolenia, uformowanego przez wojnę, skłania do rozmyślań nad wyborem, odwagą, człowieczeństwem, stereotypami, wartościami, wsparciem, patriotyzmem i jednością. Dokumentalistom udało się poprzez historie kilku osób, ukazując ich portrety, przedstawić problemy, z jakimi styka się cały naród.
Wraz z pełnowymiarową rosyjską inwazją film nabrał nowego znaczenia. Główni bohaterowie, którzy z wielkim wysiłkiem przepracowali traumy, są zmuszeni do powrotu do swych „demonów”. Napis końcowy głosi, że Roman, Sławik i Kateryna służą w Zbrojnych Siłach Ukrainy, Rodion szyje wojskowe ubrania, Oksana wyjechała do Polski i tam zajmuje się pomocą humanitarną.
Film zdobył Grand Prix „Tygodnia Krytyki”, jako najlepszy film w ramach 75. Międzynarodowego Festiwalu w Locarno, a także nagrodę niezależnych szwajcarskich krytyków „Boccalino d’Oro” za najlepszy dokumentalny film festiwalu filmowego w Locarno. „Obie nagrody poświęcamy wszystkim Ukraińcom, którzy ucierpieli na skutek rosyjskiej inwazji!” – napisała na Facebooku reżyserka filmu Elwira Niewiera.
Premiera filmu odbędzie się 30 września w Warszawie w kinie „Atlantic”. Bilety można kupić na stronie novekino.pl.
Cena biletu – 17 złotych, a dla obywateli Ukrainy – 12 złotych. Film można obejrzeć w oryginale w języku ukraińskim, z polskimi napisami.
Switłana SŁYWCZENKO