Tymko Padura. Autor piosenki „Hej, sokoły” – Polak z ukraińskim sercem? – Nasz Wybir – Portal dla Ukraińców w Polsce

Tymko Padura. Autor piosenki „Hej, sokoły” – Polak z ukraińskim sercem?

22 października 2016
Tymko Padura. Autor piosenki „Hej, sokoły” – Polak z ukraińskim sercem?

Polak z ukraińskim sercem – tak określa się Tymka (Tomasza) Padurę, autora pieśni „Hej, sokoły”. Nazwisko to nie jest znane wielu osobom, ale piosenkę lubią i śpiewają miliony, często uważając za ludową. Postać Tymka Padury jest dosyć zagadkowa. W jaki sposób w twórczości tego Polaka, rewolucjonisty, wędrownego śpiewaka splotło się szlacheckie pochodzenie z miłością do bezkresnych ukraińskich stepów?

Tomasz Padura urodził się w 1801 roku w Illińcach na Winnicczyźnie (niedaleko Berdyczowa). Pochodził ze spolonizowanego szlacheckiego rodu Sasów. Od najmłodszych lat Tymko lubił wszystko co ukraińskie: folklor, obrzędy, zwyczaje, a także dobrze władał ukraińskim. Podczas nauki w Liceum Krzemienieckim interesował się żywo historią Ukrainy. Właśnie wówczas Tymko zaczął pisać swe pierwsze utwory. Ciekawe, że pisząc po ukraińsku, autor używał łacińskich liter. Padura tworzył liryczne improwizacje na temat bitew i zwycięstw kozaków na wzór epickiej twórczości lirników.

W młodzieńczych latach Tymko Padura zachłysnął się ruchem rewolucyjnym, z którym na długo związał swe życie. Z tego powodu był kilkakrotnie aresztowany. Pewnego dnia, w 1828 roku Tymko Padura ubrał się w stary kożuch i wyruszył w podróż wzdłuż brzegów Południowego Bugu, a następnie w stronę Dniepra aż na Kubań. Pod wyglądem wędrownego muzykanta chodził od domu do domu, śpiewając o heroicznej przeszłości kozaków, nawołując do walki o wolność i lepszą przyszłość. Z tej podróży Padura powrócił bardzo chory. Osiadł w rodzinnej Machnówce, gdzie kontynuował pisanie swych utworów. W tym czasie tłumaczył także dzieła Georga Byrona, Tomasza Moora i Adama Mickiewicza.

ukrainki-tymka-padury-e

Przez dosyć długi okres utwory Tymka Padury były rozpowszechniane jedynie w postaci przepisywanych rękopisów. Ironią losu jest fakt, że w kwestii pierwszeństwa publikacji drukiem utworów Padury konkurują ze sobą Lwów i Warszawa. Jego pierwszy drukowany utwór „Kozak” ujrzał świat w 1830 roku we Lwowie, a pierwszy tomik został wydany w 1842 roku we Lwowie przez Kajetana Jabłońskiego, lecz bez zgody autora, więc pierwszy prawdziwy i „autorski” zbiór „Ukrainki Tymka Padury” wydano już w Warszawie.

Ukraiński uczony i wybitny działacz społeczny Jakiw Hołowacki z dystansem odnosił do Tymka Padury, podkreślając, że nie pisał on w czystym języku ukraińskim, a jego utwory były raczej napisane w mieszance ukraińskiego – rosyjskiego – polskiego i cerkiewnosłowiańskiego. Nie zważając na te i inne krytyczne uwagi, utwory Tymka Padury cieszyły się w tym czasie popularnością, a jego pieśń „Hej, sokoły” jest bardzo popularna po dziś dzień.

Tymko Padura to osoba, która swą twórczością na zawsze zjednała polską i ukraińską kulturę. Piosenka „Hej, sokoły” to nie tylko jeden z najbardziej ulubionych utworów na polsko – ukraińskich spotkaniach i różnorodnych imprezach. Ciekawe, że można ją usłyszeć także w filmie Jerzego Hoffmana „Ogniem i mieczem”, a jeszcze większą popularność przyniosło jej wykonanie przez lwowski zespół „Pikardyjska Tercja”. Jak miał prawdopodobnie rzec kiedyś Tymko Padura – „Mickiewicz wielki poeta, ale kto go zna, a mnie śpiewa cała Polska i Ukraina

W lipcu 2016 roku staraniem Winnickiego Historycznego Towarzystwa oraz organizacji „Kresowiacy” odsłoniono tablicę ku czci pamięci Tymka Padury w Illińcach – miejscu jego narodzin. Niedawno, bo 3 września, podczas porządkowania cmentarza  w Machniwce (były Komsomolsk) lokalny krajoznawca Mykoła Kupczyk odnalazł przysypaną ziemią nagrobną płytę Tymka (Tomasza” Padury. Napis na płycie głosi: W pamięć Tomaszowi Padurze Pieśniarzowi Ukrainy RODACY ułożyli ten kamień w 1880 roku. Urodził się 21 grudnia 1801 r., zmarł 8 września 1871 roku.

T.R./myvin.com.uа /wizyt.net