Wiosna to dobry czas, aby pomyśleć o edukacji dzieci. Przypomnijmy, że zgodnie z polskim prawodawstwem każde dziecko, które nie jest obywatelem Polski, bez względu na swój status prawny, powinno uczyć się na takich samych zasadach, jak polscy rówieśnicy. Warto zaznaczyć, że uczniowie – obywatele Ukrainy mogą zdobywać edukację w szkołach z ukraińskim językiem nauczania.
Takie szkoły działają w Legnicy (Dolny Śląsk), Górowie Iławieckim i Bartoszycach (Warmia i Mazury), Przemyślu (Podkarpacie) i w Białym Borze (Zachodnie Pomorze). W dwóch ostatnich, oprócz gimnazjum i liceum, jest także szkoła podstawowa. Zespół ukraińskich szkół (przedszkole, szkoła podstawowa oraz gimnazjum) działa w mieście Bartoszyce. Oprócz placówek w Przemyślu i Bartoszycach, przy reszcie szkół są także internaty.
Tradycyjnie, nabór do wspomnianych szkół odbywa się w czerwcu, jednak dyrektor placówki może podjąć decyzję o przyjęciu ucznia w każdym momencie. Potrzebna jest do tego deklaracja oraz świadectwo z ostatnio ukończonej klasy, ale nie jest wymagana nostryfikacja. Aby zamieszkać w internacie potrzebny jest akt urodzenia, uregulowany status pobytu w Polsce oraz ubezpieczenie medyczne. Dyrektorzy wspomnianych szkół często podkreślają, że wspólna edukacja Ukraińców z zagranicy oraz przedstawicieli mniejszości narodowej przynosi wiele korzyści. Wspominają głównie o tym, że uczniowie z Ukrainy lepiej integrują się, nie grozi im odosobnienie, a ich koledzy z ukraińskiej mniejszości mają możliwość spotkania z naturalnymi nosicielami ukraińskiego języka i zdobycia bezpośredniej wiedzy o życiu na Ukrainie. We wspomnianych szkołach szczególną uwagę zwraca się na naukę wschodnich i zachodnich języków. Ich opanowanie, co często się podkreśla, otwiera szeroko drzwi do zawodowej i osobistej kariery w całej Europie.
Oferta edukacyjno – wychowawczo – kulturalna tych szkół jest naprawdę bogata. Dla przykładu, Górowo Iławeckie nie bez podstaw szczyci się jakościową bazą materialną, którą tworzą: 14 sal przedmiotowych z niezbędnym dydaktycznym wyposażeniem oraz techniką audio i wideo: dwie sale komputerowe ze stałym podłączeniem do Internetu (prędkość 15Mb/s); biblioteka z czytelnią, w której także są podłączone do Internetu komputery; sala sportowo-widowiskowa; siłownia, sauna i inne. Szkoła, hala sportowa, internat oraz stołówka są połączone, więc nie ma potrzeby wychodzenia na zewnątrz z kompleksu. Oprócz tego, w szkole działa zespół pieśni i tańca „Dumka”, chór „Szczedryk”, Szkolny Ośrodek Kariery, Klub Młodego Wolontariusza, odbywają się liczne konkursy, imprezy rozrywkowe, wycieczki, w tym także na Ukrainę. Od września tego roku działa nauczanie w specjalizacji technik – kucharz i technik – kelner.
Nie mniej ciekawa jest oferta szkoły w Białym Borze. Ostatnio przeprowadzono tu remont internatu, ocieplono budynek i wzbogacono bazę dydaktyczną liceum. Niedawno, w jednym z prestiżowych edukacyjnych rankingów szkoła zajęła 8 miejsce w województwie zachodniopomorskim. Szkoła gwarantuje wszechstronny rozwój drogą fakultatywnych i indywidualnych zajęć oraz osobistego rozwoju talentów w zespole tanecznym „Witrohon”, chórze „Dżereło”, artystycznej grupie „Kalynowyj mist”, w ramach warsztatów wyszywania oraz innych. Warto wspomnieć, że na terytorium tego szkolnego kompleksu znajduje się pierwszy w Polsce pomnik Tarasa Szewczenka, którego imię nosi szkoła.
Laboratoryjne zajęcia z chemii, odkrywanie świata matematyki z wykorzystaniem interaktywnej tablicy, czytelnicze i fizyczno – chemiczne konkursy, sportowe zawody, przegląd ukraińskich filmów oraz spotkanie ze smakami ukraińskiej kuchni – to program przeprowadzonych w kwietniu Dnia Otwartych Drzwi szkoły w Legnicy, która swą misję określa słowami „Krocząc w przyszłość, pamiętajmy o tradycji”. Wśród atutów szkoły wymieniane są: nauka w małych grupach, współpraca z Politechniką Wrocławską oraz szkołami na Ukrainie, możliwość rozwoju i zachowania swej ukraińskiej, a w tym łemkowskiej tożsamości.
Bogatą ofertę ma także Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 im. Markiana Szaszkewicza w Przemyślu. To jedyna tego typu placówka na etnicznych ziemiach, z których Ukraińców deportowano w 1947 roku. Przemyska „szaszkewiczanka” także posiada nowocześnie wyposażony budynek, ma salę komputerową z dostępem do szerokopasmowego Internetu, salę sportową i inne. W szkolnej bibliotece można znaleźć wszystkie znaczące dla ukraińskiej kultury publikacje, w tym multimedialne, a także lżejsze, przeznaczone do rozrywki, lektury. Zasoby są uzupełnianie nowościami z Ukrainy i diaspory.
Uczniowie „szaszkewiczanki” mogą liczyć na pomoc (stypendia, pomoc finansowa na zakwaterowywanie, wyżywienie itp.) Funduszu Stypendialnego im. Jarosławy Popowskiej, który działa przy Towarzystwie „Ukraiński Ludowy Dom”. W szkole działają różnorodne kółka zainteresowań i zespoły, dzięki którym dzieci i młodzież może realizować swe artystyczne talenty i rozwijać zainteresowania. Wielkim atutem nauki w Przemyślu jest bliskość Ukrainy, co sprzyja dostępowi do ukraińskich teatrów, bibliotek, klubów oraz uczestniczenia w koncertach i innych przedsięwzięciach.
Chociaż geograficznie o wiele bardziej oddalona, jednak mentalnie i dzięki szeregowi wyjazdów mocno związana z Ukrainą jest szkoła w Bartoszycach. Podobnie jak we wszystkich poprzednich placówkach, w tej szkole kładzie się nacisk na połączenie wysokiego poziomu nauczania z inicjatywami, które pomagają w zachowaniu i rozwoju ukraińskiej tożsamości. Na ile intensywna jest ta praca – może świadczyć chociażby liczba zespołów działających w szkole („Lisowa pisnia”, „Wesełka”, „Soneczko”, „Dar Lubowii”) oraz fakt, że szkoła podczas roku szkolnego bierze udział w ponad 50 konkursach na różnych poziomach, osiągając wysokie pozycje.
Więcej informacji, w tym – na temat niezbędnych do naboru dokumentów oraz dane telefoniczne do bezpośredniego kontaktu, można znaleźć na stronach internetowych wspomnianych szkół: www.szkolazdumka.pl (Górowo Iławeckie), www.liceum-bialybor.eu (Biały Bór), www.zso4legnica.pl (Legnica), www.lesiabart.pl (Bartoszyce).
Grzegorz SPODAREK