Artykuł 53 Konstytucji Ukrainy stanowi, że każdy ma prawo do edukacji, a pełne ogólnokształcące wykształcenie średnie jest obowiązkowe. Wraz z początkiem rosyjskiej pełnowymiarowej inwazji zapewnienie i otrzymywanie edukacji stało się wyzwaniem. Setki zniszczonych i uszkodzonych szkół, organizacja procesu edukacyjnego w warunkach ciągłych nalotów i groźby ostrzału, zapewnienie dostępu do edukacji osobom wewnętrznie przesiedlonym – to tylko niektóre z wyzwań stojących przed Ministerstwem Edukacji i Nauki, nauczycielami, rodzicami i uczniami w Ukrainie. Natomiast Ukraińcy przebywający za granicą mają swoje własne problemy, a jednym z nich jest to, jak zapewnić dziecku włączenie do ukraińskiego systemu edukacji, naukę ojczystego języka, literatury, historii i kultury? Podpowiadamy, gdzie i na jakich warunkach można w Polsce zdobyć ukraińską szkolną edukację.
W lutym 2023 roku w polskich szkołach i przedszkolach uczyło się 187,9 tysięcy ukraińskich dzieci, które przybyły do Polski po rozpoczęciu pełnowymiarowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Wcześniej, w listopadzie 2022 roku, organizacja praw człowieka Amnesty International opublikowała raport, w którym zauważono, że około 150–200 tys. dzieci z Ukrainy jest całkowicie wykluczonych z procesu edukacyjnego, czyli nie uczy się ani w Polsce, ani zdalnie w Ukrainie. Trudno obecnie podać dokładną liczbę takich uczniów – polskie Ministerstwo Edukacji Narodowej nie jest w stanie policzyć osób, które nie uczęszczają do polskich szkół, jednocześnie Ministerstwo Edukacji i Nauki Ukrainy nie podaje dokładnych danych liczbowych dotyczących ukraińskich uczniów za granicą.
Jak powiedział Minister Edukacji i Nauki Ukrainy Oksen Lisowyj, stanem na wrzesień 2023 roku, za granicami kraju przebywa 500 tysięcy ukraińskich uczniów. Ministerstwo rekomenduje im takie warianty zdobycia średniego wykształcenia:
- nauczanie dzienne w szkole kraju przyjmującego;
- połączenie nauczania dziennego w szkole w kraju przyjmującego z nauką online w ukraińskiej szkole;
- naukę w placówkach lub klasach organizowanych w kraju przyjmującym przez lokalną ukraińską społeczność, które prowadzą naukę według ukraińskiego programu, we współpracy z Państwowym Liceum „Międzynarodowa Szkoła Ukraińska”;
- nauka wyłącznie w placówce oświatowej Ukrainy (jeżeli nie jest to sprzeczne z ustawodawstwem kraju przyjmującego).
W praktyce ukraińscy uczniowie w Polsce mogą kształcić się w polskich szkołach, a następnie uczyć się przedmiotów ukraińskich online lub uczyć się bezpośrednio w ukraińskich szkołach stworzonych przez ukraińską społeczność w Polsce. Ponadto istnieje możliwość nauki w ukraińskich szkołach sobotnich lub na zajęciach wieczorowych. Należy jednak zaznaczyć, że te ostatnie formy edukacji mają charakter uzupełniający i w żaden sposób nie zastępują pełnego kształcenia na poziomie średnim w zwykłych szkołach.
Nauczanie ukrainoznawczych przedmiotów online
W roku szkolnym 2023/24 Ministerstwo Edukacji i Nauki Ukrainy wprowadziło system nauczania ukrainoznawczych przedmiotów online. Zgodnie z tym systemem uczniowie uczący się za granicą w miejscowych szkołach, także w tych polskich, będą mogli jednocześnie odbywać naukę online w Ukrainie. Tam uczniowie będą mogli uczyć się przedmiotów ukrainoznawczych:
- Klasy 1-4: język i literatura ukraińska; Badam świat (w ramach edukacji obywatelskiej i historycznej).
- klasy 5-9: język ukraiński; literatura ukraińska; wprowadzenie do historii Ukrainy i edukacji obywatelskiej (klasa 5); historia Ukrainy; historia świata (klasa 6); historia Ukrainy (klasy 7-9); podstawy prawoznawstwa (klasa 9); geografia (klasy 8-9).
- klasy 10-11: język ukraiński; literatura ukraińska; historia Ukrainy; edukacja obywatelska (klasa 10); geografia (klasa 11); obrony Ukrainy.
Aby zapisać dziecko na naukę online z przedmiotów ukrainoznawczych należy wybrać szkołę z listy Ministerstwa Edukacji i Nauki i zwrócić się bezpośrednio do placówki oświatowej z prośbą o przyjęcie dziecka. Dane kontaktowe szkół znajdują się na liście MEN.
Więcej na ten temat można przeczytać w naszym materiale: MEN Ukrainy opublikowało listę szkół, w których można uczyć się ukrainoznawczych przedmiotów
Ukraińskie szkoły w Polsce, które działają na podstawie nauczania dziennego
Ambasada Ukrainy w Polsce opublikowała na swojej stronie wykaz ukraińskich szkół działających w Polsce. Prezentujemy tę listę i piszemy więcej o szkolnych placówkach .
Centrum Edukacyjne Szkoła „Materynka” im. Dmytra Pawłyczka w Warszawie
Szkoła założona przez organizację „Ukraińskie Centrum Edukacyjne” w 2017 roku, prowadzi nauczanie w języku ukraińskim w klasach 1-11 zgodnie z programem Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy. Absolwenci szkoły otrzymują państwowe dokumenty potwierdzające wykształcenie podstawowe i średnie ogólnokształcące. W tym celu uczniowie są zapisywani do państwowej placówki w Kijowie – Międzynarodowej Ukraińskiej Szkoły – ogólnokształcącej placówki edukacyjnej І – ІІІ stopnia, utworzonej przez Ministerstwo Edukacji i Nauki dla obywateli Ukrainy przebywających na stałe lub czasowo za granicą. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 500 zł miesięcznie.
Główna siedziba szkoły znajduje się w Warszawie – ul. Zgoda 5/5. Więcej informacji na temat zapisów do szkoły można znaleźć na stronie internetowej placówki i na stronie na Facebook.
Centrum Edukacyjne Szkoła „Materynka” im. Dmytra Pawłyczka w Gdańsku
Filia warszawskiego Centrum Edukacyjnego Szkoła „Materynka” im Dmytra Pawłyczka w Gdańsku. Prowadzi nauczanie na tej samej podstawie: zgodnie z programem ukraińskim i możliwością uzyskania państwowych szkolnych świadectw. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 500 zł miesięcznie.
Adres szkoły – ul. Okopowa 7. Telefon kontaktowy: +48 792 607 206. Więcej informacji o szkole na stronie na Facebook i na grupie na Telegramie.
Centrum Edukacyjne Szkoła „Materynka” im. Dmytra Pawłyczka w Poznaniu
Filia warszawskiego Centrum Edukacyjnego Szkoła „Materynka” im Dmytra Pawłyczka w Poznaniu. Prowadzi nauczanie na tej samej podstawie: zgodnie z programem ukraińskim i możliwością uzyskania państwowych szkolnych świadectw. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 500 zł miesięcznie.
Adres szkoły – ul. Rataje 164. Telefon kontaktowy: +48 729 330 935. Więcej informacji o szkole na stronie na Facebook i na grupie na Telegramie.
Centrum Edukacyjne Szkoła „Materynka” im. Dmytra Pawłyczka w Katowicach
Filia warszawskiego Centrum Edukacyjnego Szkoła „Materynka” im Dmytra Pawłyczka w Katowicach. Prowadzi nauczanie na tej samej podstawie: zgodnie z programem ukraińskim i możliwością uzyskania państwowych szkolnych świadectw. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 500 zł miesięcznie.
Siedziba szkoły – ul. Opolska 22. Telefon kontaktowy: +48 729 360 771. Dodatkowa informacja na grupie na Telegramie..
Warszawska Szkoła Ukraińska
Warszawska Szkoła Ukraińska – SzkoUA – to projekt edukacyjny realizowany przez Klub Inteligencji Katolickiej i Ukraiński Dom w Warszawie. SzkoUA ma w Ukrainie szkołę partnerską – jest to dzienna szkoła „MrijDij” we Lwowie. Dzięki partnerstwu i ścisłej współpracy SzkoUA, „MrijDij” i polskiej Szkoły Podstawowej Montessori im. św. Urszuli Ledóchowskiej – uczniowie klas 1-8 i 10 uczą się według programów ukraińskich i polskich i przechodzą na kolejny rok szkolny, a absolwenci klas 9 i 11 otrzymują ukraińskie i polskie świadectwa edukacji. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 500 zł miesięcznie.
Warszawską Ukraińską Szkołę utworzono wiosną 2022 roku, po rozpoczęciu pełnowymiarowej rosyjskiej agresji na Ukrainę, w celu wsparcia dzieci, które znalazły schronienie przed wojną w Warszawie i umożliwienia im dokończenia przerwanej nauki. Dziś głównym zadaniem SzkoUA jest umożliwienie ukraińskim dzieciom, które wjechały na terytorium Polski po 24 lutego 2022 roku i posiadają PESEL ze statusem UKR, kontynuację nauki w ukraińskim systemie.
Czytajcie także: Do SzkoUA w 24 dni. Wywiad z dyrektorką Warszawskiej Szkoły Ukraińskiej Oksaną Kolesnyk
Więcej informacji o szkole można znaleźć na na stronie placówki i na stronie na Facebook
„Pierwsza Ukraińska Szkoła” w Warszawie, Wrocławiu i Krakowie
„Pierwsza Ukraińska Szkoła” – trzy oświatowe placówki w Polsce, utworzone przez Fundację „Niezłomna Ukraina” w 2022 roku. Nauka w szkołach odbywa się w klasach 1-11 zgodnie z ukraińskim programem nauczania, z pogłębioną nauką języka polskiego i angielskiego. Szkoła oferuje swoim uczniom także zajęcia w kółkach zainteresowań, sekcjach sportowych i wycieczki. Po ukończeniu szkoły absolwenci otrzymują państwowe świadectwa. Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 700 zł miesięcznie. Posiłki są dodatkowo płatne.
Szkoły pracują w trzech miastach w Polsce:
- w Krakowie: ul. Świętego Filipa 25, 31-150 Kraków (szkoła podstawowa i średnia) i ul. Stefana Batorego 1 (starsza szkoła);
- we Wrocławiu Al. Wiśniowa 1;
- w Warszawie: Al. Jerozolimskie 179.
Dodatkowe informacje na temat nauki i warunków przyjęcia można uzyskać na stronie Fundacji.
Szkoła Fundacji „Razom” we Wrocławiu
Fundacja „Razom” prowadzi naukę w ukraińskiej szkole Kid’s Smile dla uczniów klas 1-11. Nauka odbywa się według programu nowej ukraińskiej szkoły, zgodnie ze standardami Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy. W szkole jest również możliwość pozostawienia dziecka w świetlicy. Nauka jest odpłatna, a czesne wynosi 670 zł miesięcznie. Szkoła mieści się przy ul. Smoluchowskiego 24/26.
Więcej informacji o szkole można znaleźć na stronie Fundacji i na stronie na Facebook.
Ogólnokształcąca ukraińska szkoła PUSH School Warsaw
PUSH School Warsaw przyjmuje uczniów od klasy pierwszej do jedenastej. Edukacja prowadzona jest w języku ukraińskim zgodnie z programem Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy. W celu uzyskania państwowych dokumentów oświatowych Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy uczniowie biorą udział w zajęciach zdalnych w Charkowskim Prywatnym Liceum „Pierwsza Ukraińska Szkoła” w obwodzie charkowskim. Założycielem szkoły jest Fundacja Centrum Edukacyjne „Dzieci Ukrainy”.
Dla uczniów klas 8-11 szkoła oferuje także zakwaterowanie w internacie z opiekunami. Szkoła Ogólnokształcąca i internat zlokalizowane są przy ul. Wojskiego 4. Pełne czesne wynosi 1050 zł miesięcznie w przypadku szkoły ogólnokształcącej i 3000 zł w przypadku internatu.
Więcej informacji o szkole można znaleźć na stronie Fundacji i na stronie na Facebook.
Ukraińskie szkoły sobotnie
Ukraińska Szkoła Sobotnia Warszawy
Ukraiński Dom w Warszawie prowadzi zajęcia z języka ukraińskiego, historii Ukrainy, jej kultury i geografii. Szkoła przeznaczona jest zarówno dla dzieci w wieku przedszkolnym, jak i uczniów szkół. Nauka jest bezpłatna.
Więcej informacji o szkole można zdobyć na stronie Ukraińskiego Domu i na stronie na Facebook. Kontakt do zapisów: [email protected].
Ukraińska Szkoła Sobotnia im. prof. Michała Łesiowa w Lublinie
Ukraińska Szkoła Sobotnia im. prof. Michała Łesiowa to inicjatywa Fundacji Kultury Duchowej Pogranicza. Organizacja działa w Lublinie od 2000 roku i zajmuje się w między innymi popularyzacją kultury obszarów pogranicza.
Nauka w ukraińskiej szkole sobotniej obejmuje zajęcia z języka, historii, geografii i kulturoznawstwa, zabawy i wycieczki, odtwarzanie ukraińskich tradycji i zwyczajów, grupy konwersacyjne w języku angielskim. Nauka w szkole skierowana jest dla kilku grup wiekowych: 3-4 lata (grupa wczesnorozwojowa), 5-6 lat (grupa przygotowawcza), 7 lat (klasa I), 8 lat (klasa II), 9 lat (klasa III) , 10 lat (klasa IV), 11-13 lat (grupa młodzieżowa). Nauka w szkole jest odpłatna i wynosi 160 zł miesięcznie.
Więcej informacji o szkole na stronie na Facebook.
Ukraińska sobotnia szkoła w Krakowie
Ukraińska Szkoła Sobotnia w Krakowie prowadzi nabór uczniów do klas 1-4. W ramach nauki w szkole dzieci mogą brać udział w: lekcjach języka ukraińskiego i czytania (dla tych, którzy nie potrafią jeszcze czytać i dla tych, którzy chcą doskonalić znajomość języka ojczystego); lekcje angielskiego; zajęcia twórcze i artystyczne.
Czesne w szkole sobotniej wynosi 20 zł za każdą lekcję języka ukraińskiego i czytania oraz jedną lekcję języka angielskiego. Jeżeli do szkoły uczęszcza 2 lub więcej dzieci z tej samej rodziny na drugie i kolejne dziecko przysługuje 50% zniżki. Zajęcia kreatywne finansowane są przez Fundację Zustricz. W przypadku nieobecności na zajęciach z ważnego powodu pieniądze za zajęcia przechodzą na kolejny miesiąc.
Więcej informacji o szkole na stronie Fundacji “Zustricz” lub pod numerem telefonu +48 722 297 726.
Ukraińska sobotnia szkoła we Wrocławiu
Ukraińska sobotnia szkoła zapewnia naukę dzieciom w wieku przedszkolnym (5-6 lat) i uczniom klas 1-4. Nauczane są następujące przedmioty: język ukraiński, historia i kultura Ukrainy, religia, taniec i śpiew, zajęcia etnograficzne. Nauka jest bezpłatna.
Więcej informacji na stronie szkoły na Facebook.
Inne edukacyjne propozycje dla uczniów
Oprócz organizacji dziennych ogólnokształcących szkół Fundacja Niezłomna Ukraina zapewnia także szereg innych możliwości edukacyjnych skierowanych do ukraińskich uczniów i przedszkolaków.
- „Szkoła przyszłego pierwszoklasisty” w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i Łodzi. Szkoła jest przeznaczona dla dzieci w wieku 5-7 lat, które przygotowują się do nauki w szkole ukraińskiej lub polskiej. Czesne jest płatne (350 zł miesięcznie). Więcej informacji pod linkiem.
- Przygotowanie do Narodowego Testu Wieloprzedmiotowego dla uczniów 11 klasy. Pierwszy nabór uczniów na zajęcia przygotowujące do NWT odbył się w listopadzie 2022 roku. Rekrutacja na rok 2023 jeszcze się nie rozpoczęła. Więcej informacji pod linkiem.
- Wieczorowy tutoring z ukraińskich przedmiotów szkolnych dla uczniów klas 8-10. Zajęcia odbywają się stacjonarnie w pięciu miastach Polski: Rzeszowie, Poznaniu, Lublinie, Gdańsku i Łodzi. Edukacja jest bezpłatna. Więcej informacji pod linkiem.
Wcześniej pisaliśmy o uczniach z Ukrainy w polskich szkołach i o systemie edukacji w Polsce, między innymi o warunkach wstępu do szkoły, egzaminie ósmoklasisty (obowiązkowy egzamin na zakończenie szkoły podstawowej w Polsce, a jego wyniki wraz z ocenami ze świadectwa wpłyną na to, gdzie uczeń będzie się uczył po ukończeniu 8 klasy) i polskim szkolnym kalendarzu.
Konsultacje w sprawie edukacji w Polsce
Jeśli rodzice lub dzieci z Ukrainy mają trudności z orientacją w polskim systemie edukacji, mogą zwrócić się o poradę do specjalistów. Do takich ośrodków należy punkt konsultacyjny Ukraińskiego Domu w Warszawie (ul. Andersa 29). W ostatnim czasie specjaliści ośrodka prowadzą konsultacje dotyczące zagadnień szkolnictwa w Polsce. Aby umówić się na taką konsultację należy wypełnić ankietę. Następnie konsultanci skontaktują się z zapytującym w celu ustalenia dogodnego terminu konsultacji. Z konsultantami można kontaktować się w godzinach od 10:00 do 18:00 w tygodniu (telefonicznie lub przez e-mail).
Od poniedziałku do piątku w godzinach 9:00-17:00 jest dostępna infolinia dla ukraińskich uczniów, studentów i ich rodzin pod numerem +48 22 100 13 00. Infolinia to inicjatywa Ministerstwa Edukacji i Nauki, UNICEF oraz Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej. Wszyscy zainteresowani mogą uzyskać informację o rozpoczęciu lub kontynuacji nauki w polskich szkołach i uczelniach pod wskazanym numerem. Informacje udzielane są w języku ukraińskim, rosyjskim i polskim.
Konsultacji udziela także Ambasada Ukrainy w Polsce. Infolinia Ambasady czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach 8:30 – 16:30, pod numerami telefonów: +48 574 702 685, +48 574 703 414; +48 574 707 627, +48 574 711 813, +48 (22) 621 39 79.
Przygotowała Anastazja Werchowecka