Problem legalnego pobytu oraz godnej pracy to najważniejsze kwestie dla naszych rodaków, którzy przebywają lub mają zamiar przyjechać do Polski. Tej problematyce „Nasz Wybór” poświęcił cykl specjalnych spotkań w Ukraińskim Domu w Warszawie (ul. Zamenhofa 1). Ich uczestnicy mieli możliwość szczegółowego zapoznania się z przepisami oraz uzyskania odpowiedzi na pytania dotyczące niuansów polskiego prawa w tej sferze. Porad udzielali przedstawiciele Stowarzyszenie Interwencji Prawnej.
Sala konferencyjna Ukraińskiego Domu może pomieścić maksymalnie 60 osób, a ukraińskich obywateli, którzy potrzebują podstawowej informacji na temat legalnego i w godnych warunkach pobytu w Polsce są, mówiąc bez przesady, tysiące. Z tego powodu proponujemy zapoznać się z najbardziej palącymi kwestiami, które były poruszane podczas spotkań 10 i 28 maja.
Obywatel Ukrainy, który przyjeżdża do Polski może przebywać tu na podstawie wizy lub zezwolenia. W zależności od tego, co robi w Polsce i jaki jest cel wizyty, otrzymanie takiego zezwolenia jest uwarunkowane spełnieniem pewnych wymogów i warunków.
Należy pamiętać, że zgodnie z polskim prawem, aby zalegalizować pobyt na terytorium Polski nie musowo wyjeżdżać na Ukrainę, gdzie należy „dorwać” w Internecie lub kupić u „dobrych ludzi” miejsce w kolejce do złożenia dokumentów w centrum wizowym. Aby przedłużyć swój pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i otrzymać kartę pobytu należy zwrócić się do Urzędu Wojewódzkiego do Wydziału do Spraw Cudzoziemców w okresie, gdy pobyt jest legalny. Oznacza to, że nawet w ostatnim dniu ważności wizy można złożyć wniosek na zezwolenie na pobyt na terytorium RP. Tak określa się dokument, na podstawie którego otrzymuje się „kartę pobytu”.
Po złożeniu wniosku, obywatel Ukrainy otrzymuje specjalną pieczątkę w paszporcie, która ma podwójne znaczenie – z jednej strony, zaświadcza o złożeniu dokumentów do rozpatrzenia, a z drugiej – faktycznie umożliwia dalszy pobyt wnioskodawcy na terytorium Polski. W uproszczeniu można powiedzieć, że pieczątka zastępuje wizę, z jednym bardzo ważnym wyjątkiem – nie daje prawa na przekraczanie granicy.
Na jej podstawie można spokojnie mieszkać i pracować (posiadając odpowiednie zezwolenia na pracę) aż do momentu, gdy wojewoda (a dokładniej w jego imieniu Urząd do Spraw Cudzoziemców) wyda ostateczną decyzję o udzieleniu zezwolenia na pobyt na terytorium RP z dokładnym określeniem terminu pobytu. Na podstawie tej decyzji jest wydawana karta tymczasowego pobytu z terminem ważności, wskazanym w we wspomnianej decyzji – maksymalnie na trzy lata.
W przypadku, gdy wniosek będzie rozpatrzony negatywnie nie będzie udzielone zezwolenie na pobyt. Jednak nie należy z tego powodu robić tragedii. W ciągu 14 dni od otrzymania decyzji można złożyć odwołanie i sprawa będzie nadal rozpatrywana. Jeśli negatywna/odmowna decyzja będzie przyjęta po raz drugi, prawo przewiduje 30 dni na opuszczenie terytorium Polski. Wówczas jedyną prawidłową decyzją powinien być wyjazd z Polski i przejście wizowej procedury w jednym z konsulatów RP w Ukrainie.
Jakie są tego skutki dla wnioskodawcy? Osoba, która opuszcza terytorium Polski we wskazanym terminie, nie napotka na żadne pytania ze strony polskiej Straży Granicznej, a więc nie należy obawiać się owianego złą sławą stempelka – „niedźwiadka”, czyli deportacji. Jeśli z jakiejś przyczyny komuś nie uda się opuścić terytorium Polski w ciągu ustalonych prawem trzydziestu dni, oczekuje go procedura, która zgodnie z zasadą, kończy się podjęciem decyzji, która zobowiązuje do powrotu na Ukrainę we wskazanym w dokumencie terminie (od 7 do 30 dni), a więc chodzi o wydalenie z kraju (deportację). Kolejnym następstwem takiej decyzji administracyjnej będzie zakaz wjazdu na terytorium Polski (oraz państw strefy Schengen) na okres od sześciu miesięcy do pięciu lat. Jednak również i taka sytuacja nijak nie oznacza, że ktoś z naszych rodaków jest bez szans.
Dotyczy to tych osób, które z różnych powodów nie mogły wyrobić w terminie odpowiednich dokumentów lub nie skorzystały z abolicji i latami, obawiając się deportacji i pozbawienia jedynego źródła utrzymania swych rodzin na Ukrainie, przebywają bez przerwy w Polsce, jak określają to w swym slangu „na czarno”. Osoby te także mają możliwość legalizacji pobytu.
Procedura jest następująca. Najpierw należy zwrócić się do najbliższego Oddziału Straży Granicznej i poinformować o swym nielegalnym pobycie. Jeśli boicie się podjęcia tego osobiście wówczas można zwrócić się o pomoc do Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji (IOM), której współpracownicy mogą towarzyszyć Wam podczas wizyty u pograniczników. Na tej podstawie kompetentny organ wyda decyzje, która zobowiąże do wyjazdu z Polski oraz wyznaczy termin zakazu wjazdu na jej terytorium.
Jednak tu, jak w każdej zasadzie, są wyjątki. Decyzji nakazującej wyjazd z terytorium RP nie podejmuje się w stosunku do obywateli Ukrainy, którzy są małżonkami polskich obywateli lub małżonkami cudzoziemca, który ma zezwolenie na stały pobyt (dokument potocznie nazywany kartą stałego pobytu) lub zezwolenie na pobyt długoterminowy rezydenta Unii Europejskiej (karta rezydenta).
Jeśli te wyjątki was nie dotyczą, wówczas, wyjeżdżając z terytorium Polski od razu składacie podanie (poprzez upoważnioną osobę, którą może być ktokolwiek, kto zostaje na miejscu i będzie miał możliwość podczas waszej nieobecności odebrać dokument) o anulowanie zakazu wjazdu, które powinno być rozpatrzone maksymalnie w ciągu miesiąca. Po otrzymaniu decyzji o anulowaniu zakazu wjazdu możecie wyrobić nową wizę, na podstawie której możecie legalnie wjechać do Polski. Osoby, którą preferują nie narodową, lecz wizę Schengen, powinny wiedzieć, że od 23 czerwca konsulaty państw Schengen pracują na nowych zasadach. W związku z wprowadzeniem w krajach Wschodniego Partnerstwa Wizowego Systemu Informacyjnego VIS, osoby ubiegające się o wizę muszą udać się osobiście do konsulatu w celu wprowadzenia danych biometrycznych, czyli odcisków palców oraz cyfrowej fotografii.
Następnie, gdy zechcecie przedłużyć swój pobyt na dłuższy termin niż przewiduje wiza z jej tzw. „korytarzem” zwracacie się do Wydziału Spraw Cudzoziemców Urzędu Wojewódzkiego odpowiedniego do miejsca zamieszkania w jednym z 16 województw Polski. Wówczas odbywa się procedura analogiczna do opisanej w drugim i trzecim rozdziałach tego artykułu. Z rozmów z wnioskodawcami, którzy zwracali się do Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego wynika, że w Warszawie , z powodu dużej liczby wnioskodawców, średni termin rozpatrzenia wniosku o zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczonyoraz karty czasowego pobytu wynosi do 4 miesięcy.
Do otrzymania takiego zezwolenia w dokumentach, które są załączane do podania, należy umotywować konieczność lub podstawy Waszego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż trzy miesiące. Jako jeden z głównych powodów, oprócz nieznacznego odsetku małżeństw obywateli Ukrainy z obywatelami Polski, nasi rodacy, zgodnie z zasadą, podają wykonanie pracy dla konkretnego pracodawcy. W takich przypadkach nowe przepisy prawa przewidują specjalny rodzaj zezwoleń, a co za tym idzie także kart – na tymczasowy pobyt i pracę.
O tym opowiem Wam w następnych publikacjach na temat legalnego i bezpiecznego pobytu w Polsce.
Iwan KOZŁOWSKI
P.S. Tymczasem „Nasz Wybór” zaprasza na kolejne spotkania do Ukraińskiego Domu w Warszawie, na którym konsultanci ze Stowarzyszenia Interwencji Prawnej będą odpowiadać na wszelkie pytania związane z formalnościami niezbędnymi do pobytu i podjęcia pracy w Polsce. Najbliższe spotkanie odbędzie się 28 czerwca o 13:00, osoby, które z różnych powodów zdecydowały się na pozostanie w Polsce na termin dłuższy niż przewiduje wiza, otrzymają konsultacje odnośnie prawidłowego wypełnienia wniosków i przygotowania kompletu dokumentów niezbędnych do otrzymania zezwolenia na tymczasowy pobyt w świetle aktualnego stanu prawnego.