Materiał ten jest dostępny również w języku ukraińskim
Przez cały 2017 roku, przy wsparciu Fundacji „Nasz Wybór”, w Ukraińskim Domu w Warszawie odbywać się będą przedsięwzięcia integracyjne, które mają służyć osiągnięciu polsko-ukraińskiego porozumienia poprzez literaturę. Rezultatem „Integracji poprzez literaturę” będzie publikacja dwujęzycznej polsko-ukraińskiej antologii „Ukraińska nadzieja”.
Pomysł opublikowania antologii przerodził się w duży projekt. Jego kurator – pisarz, krytyk literacki i naukowiec Eugeniusz Sobol mówi, że ważnym wydarzeniem, które wpłynęło na stworzenie projektu była akcja „Czytamy dla Ukrainy”, która odbyła się już w lutym 2014 roku w Gdańsku.
– Po Majdanie w sieciach społecznościowych nastąpiła istna eksplozja poetyckiej twórczości – poeci walczyli z reżimem Janukowycza przy użyciu wierszy. Zauważyłem, że polscy poeci także nie są obojętni wobec Majdanu, piszą podobne wiersze. Przetłumaczyłem na ukraiński kilka wierszy poetów z Gdańska – wyszły drukiem w antologii „Nebesna Sotnia”, pod redakcją Łesi Woroniuk w wydawnictwie „Bukrek” w Czerniowcach. Wybrane wiersze z tej antologii autorstwa ukraińskich poetów ukazały się następnie w poznańskim czasopiśmie „Czas Kultury”. W tym samym roku postanowiliśmy rozszerzyć projekt i wspólnie z poetkami Bożeną Ptak, Ewą Miłek i Andrzejem Facem ogłosiliśmy konkurs skierowany do polskich i ukraińskich poetów, zatytułowany „Ukraińska nadzieja”. Wiersze miały dotyczyć Ukrainy bądź być napisane pod wrażeniem wydarzeń na Majdanie. Nadesłano wiele utworów, wyłoniliśmy zwycięzcę, jednak nie znaleźliśmy środków na wydanie antologii. W 2016 roku moją ideę polsko – ukraińskiej współpracy poprzez literaturę wsparła prezes Fundacji „Nasz Wybór” Myrosława Keryk. Zaproponowała, aby antologia stała się częścią większego projektu pod nazwą „Integracja poprzez literaturę”. Otrzymaliśmy dofinansowanie od miasta Warszawa. Byłem przyjemnie zaskoczony, ponieważ, szczerze mówiąc, straciłem już wiarę, że uda się opublikować antologię – mówi Eugeniusz Sobol.
Projekt składa się z części teoretycznej i praktycznej. W ramach pierwszej odbywają się spotkania poświęcone życiu i twórczości poetów oraz pisarzy polsko-ukraińskiego kulturowego pogranicza, druga to slamy poetyckie i warsztaty.- Problematyka polsko – ukraińskich kontaktów została już rzeczowo opracowana przez naukowców, jednak my chcieliśmy zainteresować nią zwykłych ludzi – Warszawiaków, a także tych, którzy stosunkowo niedawno przybyli do Warszawy, a więc migrantów z Ukrainy. W ich przypadku projekt stanowiłby swoisty pomost, pomagający w spokojnym funkcjonowaniu w polskim społeczeństwie – podkreśla kurator projektu Eugeniusz Sobol.
W ramach części teoretycznej, na początku odbyły się spotkania „Taras Szewczenko na Majdanie”, „Jarosław Iwaszkiewicz i Ukraina”, „Topografia literackiej Warszawy”, wieczór autorski Jacka Dehnela. Do końca roku odbędzie się jeszcze dziesięć spotkań. Najbliższe z nich – 11 maja to dyskusja z Andrzejem Franaszkiem o problemach emigracji w twórczości Czesława Miłosza, 25 maja – wieczór autorski Bohdana Zadury, 8 czerwca – spotkanie z Żanetą Nalewajk – Turecką poświęcone postaci Jewhena Małaniuka. Ostatnie spotkanie odbędzie się 30 listopada 2017 roku. Wszystkie spotkania rozpoczynają się o 18:00 w Ukraińskim Domu w Warszawie. Szczegółowy program można znaleźć na stronie http://naszwybir.pl.
Nie mniej intersująca jest praktyczna część „Integracji poprzez literaturę”, w ramach której odbył się Pierwszy Polsko – Ukraiński Slam Poetycki oraz odbędą się warsztaty translatorskie. Jak podkreśla Eugeniusz Sobol, najlepsze wiersze z dwóch wydarzeń trafią do antologii poezji „Ukraińska nadzieja”, która ukarze się w drugiej połowie roku nakładem wydawnictwa „Forma”.
– Jeśli ktoś po raz pierwszy usłyszał o naszym projekcie, może oczywiście wysłać swoje wiersze – propozycje do antologii do 1 czerwca 2017 roku, na adres [email protected] Przeczytamy je i zdecydujemy, czy zostaną opublikowane. Mogą być to wiersze napisane pod wpływem Majdanu, które opisują wojnę na Donbasie lub wyrażające egzystencjalny niepokój człowieka we współczesnym świecie – komentuje Eugeniusz Sobol.
Prawdziwym wydarzeniem stał się Pierwszy Polsk-Ukraiński Slam. Poprowadził go Wojciech Boros. Zgłosiło się 18 poetów i poetek z Ukrainy i Polski. W finale znalazły się Daryna Popil i Anna Urbanek. Zwyciężyła młoda i utalentowana poetka ze Lwowa Daryna Popil.
Oprócz poezji, Daryna pisze prozę, dziennikarskie i naukowe artykuły do polskich i ukraińskich periodyków. Daryna wielokrotnie brała już udział w międzynarodowych imprezach poetyckich, między innymi Get Lit Festival, który zgromadził w Warszawie poetów z różnych krajów świata. Zwycięstwo w polsko – ukraińskim slamie było przyjemną niespodzianką przed wyjściem debiutanckiego tomiku wierszy pod tytułem „Sezon sn(l)iw”, który wkrótce ujrzy światło dzienne oraz prezentacją, która odbędzie się oczywiście także w Warszawie. Daryna pisze wiersze zarówno po ukraińsku, jak w języku polskim.
Biorąc pod uwagę sukces slamu oraz zainteresowanie ze strony poetów, organizatorzy planują podobne przedsięwzięcie także w następnym roku. Ma ono szansę przerodzić się w wielkie polsko-ukraińskie poetyckie wydarzenie. Oprócz tego, w najbliższych dniach, 3-4 czerwca, odbędą się polsko-ukraińskie warsztaty translatorskie, z których wiersze także wejdą do antologii „Ukraińska nadzieja”. Promocję książki zaplanowano także w Ukrainie – jest to wszak dwujęzyczny zbiór wierszy po polsku i ukraińsku.
Olga TKACZENKO
Zdjęcia: Наталія Шатохіна, Dorota Ryst, ze strony UD