Od 5 kwietnia do 30 czerwca w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie można oglądać wystawę „Tygrys w ogrodzie. Sztuka Marii Prymaczenko”. W przestrzeni wystawienniczej „Muzeum nad Wisłą” zaprezentowano 89 prac, które specjalnie w tym celu sprowadzono z Ukrainy. Jest to pierwsza tak duża wystawa ukraińskiej artystki w Polsce. Wystawie towarzyszą różnorodne wydarzenia: oprowadzania, warsztaty, wykłady, performance, dyskusje, a także prezentacje projektów czy książek.
Opowiadamy bardziej szczegółowo o wydarzeniach towarzyszących wystawie „Tygrys w ogrodzie. Sztuka Marii Prymaczenko”.
„Tygrys w ogrodzie.” Sztuka Marii Prymaczenko” to pierwsza tak duża wystawa twórczości ukraińskiej artystki w Polsce. Z Muzeum Narodowego im. Andrija Szeptyckiego we Lwowie, przyjechało do Warszawy 89 prac Marii Prymaczenko. Wystawa, przygotowana przez kuratora Szymona Maliborskiego we współpracy z ukraińskim krytykiem sztuki Eduardem Dymszycem, będzie ostatnim wydarzeniem zorganizowanym przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie w przestrzeni wystawienniczej „Muzeum nad Wisłą”. Jesienią tego roku Muzeum ostatecznie przeprowadzi się do nowej siedziby na Placu Defilad. Wernisaż wystawy „Tygrys w ogrodzie”. Sztuka Marii Prymaczenko” odbył się 5 kwietnia. Wystawa potrwa do 30 czerwca i towarzyszyć jej będą różnorodne wydarzenia: oprowadzania, warsztaty i prezentacje.
Oprowadzania
Przez cały czas trwania wystawy będą odbywać się oprowadzania w języku ukraińskim, polskim, rosyjskim i angielskim. Zwiedzający będą mogli poznać nie tylko biografię artystki, ale także odkryć ukryte znaczenia jej dzieł. Zwiedzanie z przewodnikiem w języku ukraińskim odbywać się będzie w każdą sobotę o godzinie 16:00, od 6 kwietnia do 29 czerwca 2024 roku. A w niedzielę 7 kwietnia o godzinie 14:00 odbędzie się jedyne oprowadzanie kuratorskie po wystawie w polskim języku migowym. Muzeum przygotowało ponadto oddzielne oprowadzania w języku polskim dla osób z wadami wzroku oraz ludzi z autyzmem.
„Mamy bardzo liberalną politykę wobec przewodników i każdy samodzielnie wybiera, co chciałby powiedzieć zwiedzającym. Niektórzy skupiają się na historii, przedstawiając biografię artysty, inni mogą bardziej skupić się na obrazach lub ukazać niektóre z własnej, indywidualnej perspektywy. Oprowadzanie po ukraińsku prowadzą Ukraińcy, którzy oczywiście zrobią je w zupełnie inny sposób niż polscy przewodnicy dla Polaków, gdyż Ukraińcy mają już pewną wiedzę o Marii Prymaczenko, w przeciwieństwie do polskiego widza, który najprawdopodobniej nie jest obeznany z jej twórczością. Dlatego, tak naprawdę, każda wycieczka jest w pewnym sensie wyjątkowa i na każdej można usłyszeć coś innego.” – powiedział w komentarzu dla portalu „Nasz Wybór” – kurator programu wystawy Jakub Depczyński.
Rodzinne warsztaty
Muzeum zaprasza także na 11 warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych, których uczestnicy będą rysować, tworzyć kolaże, aplikacje czy papierowe modele. Wszystkie zajęcia będą prowadzone w języku polskim.
“Co ja widzę w naszym ogrodzie” – podczas zajęć dzieci wraz z rodzicami stworzą kolaż – ogród z tkanin, inspirowany malarstwem Marii Prymaczenko. „Na obrazach Prymaczenko często przedstawiane są rośliny i ogrody. Artystka często wplata w swoje prace bukiety polnych kwiatów, sadów czy winorośli. Czy gdyby rośliny umiały mówić, chcielibyśmy ich słuchać? Co chcieliby nam powiedzieć? Jaka mądrość kryje się w słonecznikach, rzepie czy wiśniach?” – czytamy w opisie wydarzenia.
Warsztaty odbędą się w niedzielę 7 kwietnia o godzinie 11:00 (dla dzieci od 3 do 6 lat) i 13:00 (dla dzieci od 7 do 12 lat).
“Gładkie, wzorzyste, miękkie, szorstkie – różnorodne stwory” – warsztaty rozpoczną się od zwiedzania wystawy, któremu towarzyszyć będą małe ćwiczenia plastyczne, motoryczne i sensoryczne. Następnie dzieci udadzą się do sali edukacyjnej, gdzie będą tworzyć asamblaże (trójwymiarowe kolaże) z wizerunkami zwierząt. Zwróćmy uwagę, że zajęcia uwzględniają potrzeby dzieci z autyzmem i nadwrażliwością sensoryczną. Zajęcia odbywają się w małych grupach pod okiem doświadczonej edukatorki. „Obejrzymy obrazy przedstawiające różne dziwne stworzenia. Przyjrzymy się ich kolorom i wzorom. Zastanowimy się czy wydają się nam przyjazne czy groźne? Czy ich sierść jest miękka w dotyku? Czy mają łuski czy skórę? Czy ich pazurki są ostre? Czy ich skrzydła mają piórka?”– czytamy w opisie.
Zajęcia odbędą się w sobotę 13 kwietnia o godzinie 11:00 (dla dzieci od 3 do 6 lat) i 13:00 (dla dzieci od 7 do 12 lat).
“Niebywałe istoty wyszły z naszych głów” – po krótkim zwiedzaniu wystawy, dzieci zaczną malować obrazy przedstawiające różne mityczne stworzenia. „Baśniowa aura obrazów Marii Prymaczenko przeniesie nas do świata, w którym rzeczywistość przenika się z tym, co wyobrażone. Zobaczymy intrygujące zestawienia form i wyraziste kolory, które je wypełniają. Podczas zajęć przyjrzymy się szczególnie istotom zwierzęcym. Na wystawie znajdziemy ich wiele, ale nie zawsze łatwo będzie je rozpoznać. Czy artystka pozostawiła oglądającym jakieś wskazówki?” – czytamy w opisie zajęć.
Warsztaty odbędą się w niedzielę 14 kwietnia o godzinie 11:00 (dla dzieci od 3 do 6 lat) i o13:00 (dla dzieci od 7 do 12 lat).
“W krainie ciepłych kolorów” – podczas wspólnych zajęć i rozmów dzieci stworzą z papieru i innych materiałów makietę ogrodu, rysując na nim różne rośliny i zwierzęta, które widziały na obrazach Marii Prymaczenko. „Wyobraźnia nie zna granic i pozwala ludziom stwarzać światy, których (jeszcze) nigdzie nie ma. Czy słowa w pełni mogą oddać to, co myślimy? Czy tytuł dzieła sam w sobie może być opowieścią? Jak wyobrażamy sobie świat, w którym żyją postacie z obrazów Marii Prymaczenko?” – na te pytania uczestnicy wydarzenia będą szukać odpowiedzi.
Warsztaty odbędą się w niedzielę 21 kwietnia o godzinie 11:00 (dla dzieci od 3 do 6 lat) i 13:00 (dla dzieci od 7 do 12 lat).
“Zwierzęce hafty i aplikacje” – uczestnicy będą mieli możliwość ozdobienia własnej torby, bluzki, t-shirtu lub innego dostępnego na miejscu przedmiotu techniką patchworku (naszycie lub naklejenie na tkaninę motywów zdobniczych wykonanych z fragmentów innych materiałów, galanterii, koronek czy koralików). Każdy uczestnik zajęć będzie mógł skorzystać z szablonów inspirowanych malarstwem Marii Prymaczenko, a bardziej doświadczeni zwiedzający będą mogli skorzystać także z techniki haftu dekoracyjnego.
Warsztaty odbędą się w środę, 24 kwietnia o godzinie 18:00 i są zalecane dla osób w wieku powyżej 16 lat.
“Ludzie żyją tak jak kwitną kwiaty” – uczestnicy po krótkim zwiedzaniu wystawy malarstwa artystki, stworzą z kolorowych wycinanek własne kolaże i obrazy.
„W czasie zwiedzania wystawy dowiemy się czym jest sztuka ludowa tworzona przez Mariję Prymaczenko oraz na czym polega jej unikatowy charakter. Zobaczymy jak w pracach artystki łączy się świat ludzi, natury i fantastycznych zwierząt. Poszukamy w obrazach człowieka, który według artystki „żyje tak, jak kwitną kwiaty”. Na niektórych obrazach artystki można zobaczyć mieszkańców i mieszkanki jej rodzinnego Polesia” – podkreślono w opisie wydarzenia.
Warsztaty odbędą się w niedzielę 28 kwietnia o godzinie 11:00 (dla dzieci od 3 do 6 lat) i 13:00 (dla dzieci od 7 do 12 lat).
Dyskusje, prezentacje, wykłady
Prezentacja tłumaczenia książki Waleriana Pidmohylnego “Miasto”
Napisane w 1928 roku „Miasto” to pierwsza w ukraińskiej literaturze powieść urbanistyczna, w której, w odróżnieniu od tradycyjnej tematyki chłopskiej czy społecznej, akcent przesunięto na problemy i wyzwania życia ludzi w mieście. Autor ukazuje życie w Kijowie lat dwudziestych XX wieku, gdzie nowoczesność walczy z pozostałościami przeszłości, a kultura ukraińska walczy z kulturą rosyjską. Głównym bohaterem powieści jest Stepan Radczenko, który przybył ze wsi do Kijowa i próbuje przyzwyczaić się do życia w wielkim mieście. Na tle historii głównego bohatera, który stara się zdobyć wykształcenie i znaleźć pracę, autor ukazuje Kijów w czasach ukrainizacji, ukazując codzienne życie ludzi.
W prezentacji i dyskusji weźmie udział tłumacz Marcin Gaczkowski, architekt Petro Władimirow i prowadząca Justyna Sobolewska. „Jak ukraińskie miasto zmieniało się przez ostatnie stulecie? Co na ten temat mieli do powiedzenia pisarze? Jak współcześni Ukraińcy patrzą na modernistyczne dziedzictwo w urbanistyce i literaturze?” – na te i inne pytania uczestnicy dyskusji będą szukać odpowiedzi.
Prezentacja odbędzie się w języku polskim w czwartek, 18 kwietnia o godzinie 18:00. Wstęp wolny.
Książkę można nabyć na stronie wydawnictwa albo podczas prezentacji.
Walerian Pidmohylny (1901–1937) – ukraiński pisarz i tłumacz, przedstawiciel epoki „Rozstrzelanego Odrodzenia” i nurtu modernizmu w literaturze ukraińskiej. Aresztowany w 1937 r. w czasie stalinowskiego terroru i rozstrzelany w Sandarmochu.
Prezentacja tłumaczenia zbioru “Dlaczego w ukraińskiej sztuce są wielkie artystki”
To jedna z pierwszych prób opowiedzenia historii sztuki ukraińskiej od końca XIX do początków XXI wieku przez pryzmat płci kulturowej. Zbiór prezentuje biografie ukraińskich artystek, gdzie obok znanych postaci można zobaczyć mniej znane nazwiska. Książka ukazuje, jak na przestrzeni czasu zmieniała się rola i miejsce kobiet w sztuce oraz jak pokonywały one przeszkody na drodze do profesjonalnego uznania. Redaktorką publikacji jest ukraińska dziennikarka, badaczka i krytyczka sztuki Kateryna Jakowlenko.
Prezentacja prowadzona w języku polskim odbędzie się w poniedziałek 22 kwietnia o godzinie 18:00 w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Wstęp wolny. W prezentacji i dyskusji wezmą udział Tomasz Stryjek, Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Julia Krywicz, a wydarzenie poprowadzi Anna Łazar. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej muzeum.
Prezentacja archiwum odeskiej sztuki konceptualnej lat 80-tych XX wieku
Odeskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej prowadzi odrębny projekt – internetowe archiwum odeskiej sztuki konceptualnej, w którym znajduje się zbiór zdjęć prezentujących twórczość odeskich konceptualistów i innych lokalnych przedstawicieli sztuki współczesnej od połowy lat 60. do początku lat 90. XX wieku. „Te dzieła mają bardzo silny polityczny i antyreżimowy charakter. Te niezwykle cenne dla historii sztuki, a nieco zapomniane archiwa, zostaną po raz pierwszy w pełni zdigitalizowane i udostępnione szerokiej publiczności” – podkreśla Jakub Depczyński z Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
Wydarzenie odbędzie się w języku angielskim we wtorek, 23 kwietnia o godzinie 18:00. Wstęp wolny. W prezentacji wezmą udział Natalia Rewko i Jurij Leiderman, a wydarzenie poprowadzi Robert Jarosz. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Prezentacja projektu „Mentalna geologia: zagrożenia nuklearne i automatyzacja katastrof”
Wydarzenie poświęcone rocznicy awarii w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, podczas którego odbędzie się dyskusja na temat historii katastrofy i zagrożenia dla elektrowni jądrowych we współczesnej wojnie rosyjsko-ukraińskiej.
„Będzie to prezentacja międzynarodowego projektu poświęconego temu, jak historia katastrofy w Czarnobylu krąży w mediach, jak jest rejestrowana i jak rosyjska inwazja przywróciła do publicznej debaty temat nuklearnego zagrożenia. Jednocześnie katastrofa w Czarnobylu jest ściśle związana z Marią Prymaczenko, ponieważ prawie całe życie mieszkała ona dosłownie 30 kilometrów od elektrowni w Czarnobylu, a wpływ tej katastrofy na jej twórczość jest bardzo zauważalny” – mówi Jakub Depczyński z Muzeum Sztuki Nowoczesnej.
Wydarzenie odbędzie się w piątek, 26 kwietnia o 18:00 i będzie prowadzone w języku angielskim. Wstęp wolny. W prezentacji wezmą udział Olena Wohman i Ołeksij Kuczanskyj. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Wykład: „Zwierz wędruje po ziemi. Ruiny infrastruktury i nowy feministyczny materializm w sztuce ludowej kobiet”
Wykład poświęcony żeńskiej sztuce ludowej w byłych radzieckich republikach. Antonina Stebur opowie o trudnościach, z jakimi borykał się ruch feministyczny w radzieckich republikach, przeszkodach na drodze twórczości kobiet oraz opisze twórczość tych artystek, którym udało się funkcjonować w systemie sowieckim, omijając normy socrealizmu.
Wykład w języku angielskim odbędzie się w sobotę, 27 kwietnia o godzinie 18:00. Wstęp wolny. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Dyskusja „Do czego potrzebna jest sztuka ludowa?”
Spotkanie poświęcone historii sztuki ludowej w Polsce i w Ukrainie w XX wieku oraz problematyce zawłaszczania i wykorzystywania sztuki ludowej przez władze w krajach komunistycznych.
Dyskusja w języku angielskim odbędzie się w piątek, 24 maja o godzinie 18:00. W spotkaniu wezmą udział Kateryna Jakowlenko i Ewa Klekot, a wydarzenie będzie moderowała Wira Bałdyniuk. Wstęp wolny. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Prezentacja projektu LogoArchiveUA
Głównym celem zespołu LogoArchive Ukraine jest badanie historii ukraińskich logotypów i znaków graficznych z drugiej połowy XX wieku, a także ich digitalizacja i zachowanie. Oprócz tego, uczestnicy projektu starają się zachować pamięć o grafikach, którzy je tworzyli. Najbardziej znanymi przykładami ukraińskich znaków graficznych są logo Ukrposzty, Ukrzaliznyci, Ukrtelecom, UIA itp.
Wydarzenie odbędzie się w piątek, 7 czerwca o godzinie 18:00, będzie prowadzone w języku polskim. W prezentacji weźmie udział Marian Iwasyk. Wstęp wolny. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Akcja performatywna i zakończenie projektu „Laboratorium integracji”
„Laboratorium Integracji” to trzymiesięczny (marzec-czerwiec 2024) cykl spotkań, szkoleń i warsztatów dla młodych artystów z doświadczeniem wojny i uchodźctwa. Laboratorium zostało zaprojektowane tak, aby oferować wspólną przestrzeń do działania, refleksji i integracji z nowymi społecznościami. W ramach Laboratorium początkujący artyści będą mogli pogłębić swoją wiedzę na temat sztuki współczesnej, performansu i praktyk zbiorowych. Projekt jest realizowany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie wspólnie z galerią „Artsvit” w Dnieprze.
„To program edukacyjny dla młodych ukraińskich początkujących artystów, którzy mieszkają w Dniprze, a także tych, którzy przyjechali do Warszawy. Te dwie grupy spotykają się online niemal w każdy weekend od końca marca do czerwca. Ponadto odbywają spotkania z różnymi artystami i ekspertami poświęcone pracy z ciałem, performansowi, a także wykorzystaniu narzędzi artystycznych do przepracowywania traumatycznych wydarzeń lub trudnych wspomnień i emocji” – powiedział Jakub Depczyński.
Pod koniec czerwca, w ramach wystawy obrazów Marii Prymaczenko odbędzie się akcja performatywna będąca podsumowaniem edukacyjnego projektu. Wydarzenie odbędzie się w sobotę, 22 czerwca o godzinie 18:00. Wstęp wolny. Bardziej szczegółowe informacje na temat wydarzenia pojawią się już wkrótce na stronie internetowej Muzeum.
Wystawę „Tygrys w ogrodzie. Sztuka Marii Prymaczenko” można oglądać od 5 kwietnia do 30 czerwca 2024 roku. Muzeum jest czynne: wtorek – czwartek (12:00-19:00), piątek-sobota (11:00-20:00) i w niedzielę (11:00-18:00).
Koszt biletów wstępu to 25 zł (zwykły) i 15 zł (ulgowy). Wszystkie oprowadzania i warsztaty będą trwały około 90 minut, a udział w nich jest wliczony w cenę biletu na wystawę. Należy zwrócić uwagę na to, że jedynie na warsztaty “Niebywałe istoty wyszły z naszych głów” cena biletu to 1 zł, a zajęcia “Zwierzęce hafty i aplikacje” – 30 złotych. Na warsztatach dla dzieci do lat 12 jest obowiązkowa obecność jednego z rodziców lub opiekunów dziecka. Wszystkie wydarzenia odbywają się w głównym budynku muzeum, który mieści się przy ulicy Wybrzeże Kościuszkowskie 22. Więcej informacji można znaleźć w harmonogramie wydarzeń towarzyszących wystawie pod linkiem. Część wydarzeń jest organizowana we współpracy z Solidarnym Domem Kultury “Słonecznik”.
Przypomnijmy, że latem 2023 roku polska marka Medicine wypuściła kolekcję odzieży, inspirowaną twórczością Marii Prymaczenko
Maria Prymaczenko (1909-1997) – ukraińska artystka, najwybitniejsza przedstawicielka sztuki ludowej. Oprócz malarstwa zajmowała się także haftem i ceramiką. Maria urodziła się we wsi Bołotnia na Polesiu, która znajduje się pomiędzy Kijowem a Czarnobylem. W dzieciństwie przyszła artystka zachorowała na polio, co uniemożliwiło jej wykonywanie pracy fizycznej.
Przez całe życie Maria Prymaczenko rzadko opuszczała rodzinną wieś, znajdując inspiracje do swych prac w swym domu, lokalnych zwyczajach i otaczającej przyrodzie. Na swych obrazach artystka przedstawiała ludzi, zwierzęta i rośliny, wypełniając przedstawienie symboliką i głębokimi metaforami.
Dmytro Dymydyuk